Dù nguy hiểm nhưng không phải mẹ nào cũng có kiến thức rõ ràng về căn bệnh này. Những thông tin dưới đây sẽ giúp các mẹ tìm hiểu rõ hơn về chứng giãn não thất ở thai nhi là như thế nào và cách xử lý ra sao để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.
1. Giãn não thất là gì?
Ở đầu chúng ta, bên trong lớp xương sọ là não (bộ óc) có những phần như hốc, xoang (gọi là não thất) chứa nước, các xoang này thông thương với nhau. Nước trong não gọi là dịch não tủy, do các màng não tiết ra, lưu thông qua các xoang và tái hấp thụ.
Dịch não tủy có nhiều tác dụng khác nhau, trong đó có dinh dưỡng và mô đệm bảo vệ. Vì một lý do nào đó, lượng dịch gia tăng, không lưu thông tốt,…sẽ tích tụ lại ở một hay nhiều xoang gây ra tình trạng ứ nước trong xoang và đưa đến giãn não thất.
Thai nhi bị giãn não thất khi sinh ra sẽ có đầu to hơn bình thường (Nguồn: Internet)
Trong thai kỳ, não bắt đầu phát triển từ một cấu trúc dạng ống. Khi ống thần kinh phát triển sẽ tạo ra 2 phần là tủy sống và các khoang, các khoang này được gọi là não thất và thông liền với nhau.
Bước vào tuần thứ 6 của thai kỳ, các thành phần bên trong não thất sẽ bắt đầu sản xuất ra tủy sống. Dịch tủy sẽ đi qua các khoang, rồi di chuyển đến khoang dưới nhện và hấp thu vào não.
Chứng giãn não thất diễn ra khi dịch tủy não bị tắc nghẽn hoặc ứ đọng tạo nên giãn não thất và úng thủy não với phần mô não ngày càng ít đi do não thất bị giãn rộng ra.
Ở giai đoạn 3 tháng giữa thai kỳ, nếu trong quá trình siêu âm phát hiện não thất thai nhi bị giãn với đường kính 10mm thì được gọi là giãn não thất, còn đường kính 15mm là úng thủy não.
2. Nguyên nhân của chứng giãn não thất
Chứng giãn não thất thường do các nguyên nhân như:
- Có 10% trường hợp thai nhi bị giãn não thất là do bất thường nhiễm sắc thể, xuất huyết hay nhiễm trùng gây ra.
- Do não úng thủy hoặc do các dị tật khác ở não gây ra như hội chứng chiari, thoát vị màng não hoặc do các bất thường hố sau.
- Do hội chứng Dandy – Walker và 2 – 10% kèm theo não úng thủy, bệnh này có tính di truyền nhiễm sắc thể X, chủ yếu ở các bé trai.
3. Giãn não thất ở thai nhi nguy hiểm như thế nào?
Nếu giãn não thất ở mức độ nhẹ tức là có đường kính 10mm, có thể gây ra các trường hợp sau đây:
- Rối loạn nhiễm sắc thể chiếm khoảng 3,8%.
- Các dị tật khác khó phát hiện qua siêu âm chiếm khoảng 8,6%.
- Tỷ lệ thai nhi tử vong trước và sau sinh chiếm 3,7%.
- Tỷ lệ trẻ dị tật sau sinh chiếm 11,5%.
Tuy nhiên có một số trường hợp khác trẻ sinh ra vẫn phát triển bình thường.
Trường hợp giãn não thất ở thai nhi nặng (đường kính hơn 10mm) thì thai nhi có khả năng rất cao bị não úng thủy, trường hợp xấu phải bỏ thai để đảm bảo sức khỏe của người mẹ. Nếu cứ cố chấp giữ thai thì khi sinh ra tứ chi của trẻ có thể bị liệt, rối loạn nhiễm sắc thể,…
4. Cách chuẩn đoán và điều trị
4.1 Phương pháp chẩn đoán
Siêu âm để chẩn đoán giãn não thất ở thai (Nguồn: Internet)
Để phát hiện giãn não thất ở thai nhi, người ta dựa vào AFP (một trong 3 chất được thử trong triple test), siêu âm và chọc dò ối để phát hiện các bất thường về nhiễm sắc thể.
4.2 Cách điều trị
Tùy vào mức độ giãn não thất và úng thủy não mà bác sĩ sẽ đưa ra cách điều trị phù hợp. Tuy nhiên các bác sĩ khuyến cáo, giãn não thất rất khó để tiên đoán được sự phát triển nên không thể chẩn đoán và đưa ra cách điều trị tốt nhất.
Trong trường hợp giãn não thất quá to, kết hợp với các dị tật khác hoặc có kết luận là rối loạn nhiễm sắc thể thì các bác sĩ sẽ tư vấn để người mẹ chấp nhận bỏ thai, nhằm đảm bảo cho những lần mang thai sau này.
5. Mẹ phải làm gì khi thai nhi bị giãn não thất?
Trong 3 tháng giữa thai kỳ, nếu mẹ siêu âm phát hiện não thất có kích thước dưới 10mm thì không cần quá lo lắng. Mẹ chỉ cần thường xuyên thăm khám theo định kỳ để theo dõi và không cần can thiệp nhiều.
Giãn não thất nhẹ là sự thay đổi bình thường, do tác động phụ của những dị tật khác gây ra. Do đó, khi phát hiện cần kiểm tra và siêu âm kỹ lưỡng với tim và não của thai nhi.
Tùy vào mức độ mà bác sĩ sẽ tiến hành xét nghiệm nhiễm sắc thể hay xét nghiệm virus gây bệnh não úng thủy. Nếu kết quả xét nghiệm không có những bất thường, bác sĩ sẽ tiếp tục theo dõi và chăm sóc cho đến khi sinh.
Trong trường hợp bị úng thủy não, thai phụ cần đi viện ngay lập tức để được theo dõi và điều trị đúng cách.
