Cuộc sống mỗi người đều đầy ắp sự chọn lựa. Việc lựa chọn theo lý trí hay theo cảm xúc là phụ thuộc vào mỗi cá nhân. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ cùng đi tìm hiểu khái niệm lý trí và người lý trí là người như thế nào?
1. Lý trí là gì?
Lý trí là khả năng nhận thức sự việc, tư duy một cách logic, đánh giá các lựa chọn dựa trên suy luận, thông tin hoặc kiến thức thực tế, khác với cảm giác, tình cảm. Lý trí thường được nhắc đến trong những khía cạnh liên quan đến trí tuệ như triết học, tâm lý học, khoa học kĩ thuật, toán học,…
Thông thường, lý trí được coi là trái ngược với cảm xúc. Những biểu hiện của lý trí là lựa chọn dựa trên một phán đoán đúng hướng (thường là kiến thức, sự thật, dấu hiệu thực tế,…) thay vì lựa chọn theo cảm nhận, cảm xúc chủ quan trong thời điểm đó.
Lý trí giúp con người tách biệt được những yếu tố liên quan đến quan điểm cá nhân, cảm xúc cá nhân để hướng tới lựa chọn phù hợp với thực tế nhất có thể đồng thời nhìn nhận vấn đề một cách rõ ràng, khách quan hơn. Nhìn chung, người lý trí là những người có khả năng kiểm soát và quản lý cảm xúc cực kỳ tốt.
Xem thêm: Tưởng tượng giúp con người khám phá những chân trời mới hay lạc trong biển suy tư?
2. Người lý trí là người như thế nào?
Sau khi đã hiểu phần nào về khái niệm lý trí là gì, vậy có bao giờ bạn thắc mắc, những biểu hiện thường thấy của người lý trí là gì không? Chúng ta cùng tìm hiểu trong phần tiếp theo nhé.
2.1 Nhận định vấn đề một cách toàn diện, giải quyết vấn đề một cách rõ ràng
Những người thiên về cảm xúc sẽ dễ cảm thấy rối bời, lo lắng và thậm chí là hoảng loạn khi đối diện với khó khăn. Trong hoàn cảnh như vậy, những phán đoán của người thiên về cảm xúc sẽ dễ bị thiếu sáng suốt.
Ngược lại, những người lý trí không để cảm xúc ngay thời điểm đó lấn át đi những suy nghĩ trong đầu. Người lý trí sẽ gạt bỏ những cảm xúc tiêu cực hoặc quá tích cực khi đối diện với một vấn đề, do đó họ cũng được xem là có khả năng nhìn nhận toàn diện hơn.
2.2 Có khả năng kiềm chế cảm xúc, hành vi
Người lý trí đề cao giá trị của tư duy, suy luận hơn là cảm xúc bộc phát. Vậy nên họ thường tự kiềm chế cảm xúc, hành vi của mình để tránh bị nhiễu loạn khi đưa ra kết luận.
Ví dụ, bạn nhìn thấy bánh kẹo mình yêu thích trong siêu thị đang được áp dụng đợt khuyến mại lớn và bạn rất muốn mua. Tuy nhiên, bạn đang trong giai đoạn giảm cân không thể ăn đồ ngọt được. Nếu là một người sống theo con tim, chắc chắn bạn sẽ lựa chọn mua ngay. Nhưng nếu là một người lý trí, bạn sẽ trấn an cảm xúc kích thích, hưng phấn của mình khi nhìn thấy món ăn ngon, sau đó tính toán, suy ngẫm xem nếu mua thì có lợi gì và nếu không mua thì có lợi gì. Cuối cùng, bạn mới lựa chọn một phương án phù hợp nhất với tình hình của bản thân mình.
2.3 Tự đánh giá và nhận thức được giá trị của bản thân
Bởi có khả năng nhìn nhận vấn đề một cách rõ ràng, khách quan, người lý trí sẽ dễ dàng chấp nhận những ưu nhược điểm của bản thân. Nhóm người này thường có xu hướng tự đánh giá bản thân ở trạng thái công bằng nhất để tạo điều kiện đưa ra những phán đoán.
Ví dụ một người lý trí khi nhận được phê bình từ người ngoài sẽ không ngay lập tức phản pháo và nổi nóng. Thay vào đó, người lý trí sẽ giữ thái độ bình tĩnh để phân tích vấn đề. Nếu có điểm nào đúng và phù hợp, thì người lý trí sẽ sẵn sàng ghi nhận và tiếp thu.
2.4 Biết bản thân nên và không nên làm gì
Người lý trí sẽ luôn giữ được thái độ trung lập nhất để nhìn nhận vấn đề. Họ sẽ vạch ra lộ trình, kế hoạch cụ thể, không để bản thân bị lôi kéo vào những ham muốn không cần thiết, giữ bản thân không chìm đắm vào những lợi ích ngắn hạn.
Ví dụ như khi giảm cân, người lý trí sẽ có thể gạt bỏ được cám dỗ của đồ ăn hay sự lười biếng, không chịu vận động. Có thể nói, người lý trí không chỉ đưa ra mục tiêu rồi để đó mà còn lập một kế hoạch cụ thể đồng thời nghiêm túc thực hiện để đạt được mục tiêu.
2.5 Kiểm soát được cuộc sống của bản thân
Một người lý trí sẽ có khả năng tự ý thức, giữ được sự cân bằng trong mọi quyết định mình đưa ra. Họ là những người suy nghĩ rất chín chắn trước khi làm. Chính vì vậy, người sống theo lý trí thường kiểm soát cuộc sống của bản thân mình dễ dàng hơn so với những người sống thiên về tình cảm.
Ví dụ như khi chúng ta có một cuộc đi chơi bất ngờ xảy ra ngoài dự tính, trong khi đã dự định làm một việc quan trọng khác vào cùng khung giờ này. Người sống theo lý trí thường sẽ kiểm soát được cảm xúc hào hứng mong được đi chơi, thay vào đó sẽ cân nhắc lợi hại, thiệt hơn trong quyết định, từ đó kiểm soát được cuộc sống của chính mình.
Xem thêm: Cá tính là gì? Làm thế nào để trở thành một người có cá tính?
3. Những câu nói hay về lý trí
Lý trí là một trong những yếu tố cực kỳ quan trọng để đạt được tới thành công. Chính vì vậy, có rất nhiều câu danh ngôn về sự lý trí, chúng ta hãy cùng tham khảo trong phần sau đây nhé.
- Vanity is the quicksand of reason. - George Sand
Tạm dịch: Kiêu căng sẽ trở thành bãi cát lún của lý trí.
- Let your desires be ruled by reason. - Marcus Tullius Cicero
Tạm dịch: Hãy để những ham muốn của bạn được cai trị bởi lý trí.
- Follow your heart but take your brain with you. - Alfred Adler
Tạm dịch: Hãy làm theo trái tim nhưng mang theo cả khối óc (lý trí).
- To him who looks upon the world rationally, the world in its turn presents a rational aspect. The relationship is mutual. – Hegel
Tạm dịch: Với những người quan sát thế giới bằng lý trí, thế giới cũng phản ánh ngược lại cho họ thấy những điều lý trí. Đây là mối quan hệ hai chiều.
- When life knocks you down, try to land on your back. Because if you can look up, you can get up. Let your reason get you back up. - Les Brown
Tạm dịch: Khi cuộc đời đẩy ngã bạn, hãy cố gắng hạ cánh bằng lưng của mình. Bởi vì nếu bạn có thể nhìn lên, bạn sẽ có thể đứng dậy. Hãy để lý trí kéo bạn đứng dậy.
- The wise are instructed by reason, average minds by experience, the stupid by necessity and the brute by instinct. - Marcus Tullius Cicero
Tạm dịch: Người khôn ngoan đi theo lý trí, người bình thường đi theo kinh nghiệm, người ngu ngốc đi theo nhu cầu, kẻ vũ phu đi theo bản năng.
- A little simplification would be the first step toward rational living, I think. - Eleanor Roosevelt
Tạm dịch: Đơn giản hóa một chút là bước đầu tiên để sống lý trí, tôi tin là như vậy.
- If passion drives you, let reason hold the reins. - Benjamin Franklin
Tạm dịch: Nếu đam mê chỉ lối cho bạn, hãy để lý trí dẫn dắt bạn.
- Emotions are one of the main things that derail communication. Once people get upset at one another, rational thinking goes out of the window. - Christopher Voss
Tạm dịch: Cảm xúc là một trong những điều khiến giao tiếp bị chệch hướng. Khi mọi người khó chịu với nhau, suy nghĩ lý trí sẽ không còn nữa.
- One ought to hold on to one's heart; for if one lets it go, one soon loses control of the head too. - Friedrich Nietzsche
Tạm dịch: Nếu không giữ chặt trái tim, con người sẽ sớm mất quyền kiểm soát lý trí.
Xem thêm: Hãy học cách kiềm chế cảm xúc để làm chủ cuộc đời của chính mình
Thông qua bài viết này, chúng ta đã cùng tìm hiểu khái niệm lý trí là gì cũng như nhận biết được những đặc điểm của người lý trí. Trong cuộc sống này, lý trí và cảm xúc đều quan trọng, vì vậy hy vọng mỗi chúng ta đều học được cách cân bằng và cách lựa chọn ở những thời điểm cần thiết. Chúc bạn lý trí nhưng vẫn giữ được trái tim ấm nóng hay sở hữu trái tim ấm nóng nhưng không bỏ quên lý trí.
Nguồn ảnh: Internet