Trong bài viết này, hãy cùng VOH tìm hiểu ý nghĩa câu thành ngữ “Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết” để khám phá những bài học nhân sinh mà người xưa răn dạy.
“Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết” là gì?
Thành ngữ Việt Nam vô cùng phong phú, đa dạng. Ông cha ta cũng vô cùng khéo léo sử dụng những hình ảnh đời thường để mang đến nhiều bài học sâu sắc. Từ hình ảnh “con trâu” bình dị, gần gũi, người xưa đã gửi gắm bài học gì qua câu thành ngữ “Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết”?
Từ xưa đến nay, con trâu luôn là một biểu tượng của văn hóa truyền thống, đời sống tinh thần và lao động sản xuất của người Việt. Trong văn hóa dân gian, con trâu đã sớm được ông cha ta quan sát và ví von để tạo nên kho tàng ca dao, tục ngữ phong phú. Những câu ca dao, tục ngữ này không chỉ ca ngợi những đức tính tốt đẹp của con người mà còn châm biếm, phê phán những hiện tượng tiêu cực, thói hư tật xấu trong xã hội.
Theo nghĩa đen, thành ngữ “Trâu bò đánh nhau, ruồi muỗi chết” chỉ việc trâu và bò húc nhau khiến cho ruồi, muỗi bay gần chúng vô tình gặp họa. Loài ruồi, nhặng thường hay xuất hiện xung quanh các loài gia súc như trâu, bò. Vì vậy, đây là hình ảnh rất dễ bắt gặp và khá quen thuộc trong đời sống hằng ngày.
Từ hình ảnh thực tế trên, thành ngữ "Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết" đã mang đến nét nghĩa bóng chỉ hiện tượng trong một tập thể, khi những người mạnh, người có sức ảnh hưởng lớn xung đột, tranh chấp với nhau thì người yếu thế hơn hoặc người xung quanh sẽ bị vạ lây, liên luỵ.
Dưới đây là những câu thành ngữ, tục ngữ Việt Nam mang ý nghĩa tương tự như thành ngữ "Trâu bò đánh nhau, ruồi muỗi chết":
- Chẳng phải đầu lại phải tai.
- Kẻ ăn rươi, người chịu bão.
- Cháy thành vạ lây.
- Không vay mà trả, không vả mà xưng.
- Đứng ngoài mất áo dài thâm.
- Tránh đầu phải tai.
- Chó chết bọ chó cũng chết.
Xem thêm:
Giải thích ý nghĩa thành ngữ ‘Qua cầu rút ván’ nói đến vấn đề gì?
Giải thích ý nghĩa thành ngữ "Ăn cháo đá bát" lên án điều gì?
Giải thích ý nghĩa câu tục ngữ "Chim có tổ người có tông’ là gì?
“Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết” trong tiếng Trung
Trong tiếng Trung, "Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết" là 两牛相斗蚊蝇遭殃 /liǎng niú xiāng dòu wén yíng zāo yāng/. Tạm dịch như sau: Khi hai con bò đánh nhau, muỗi và ruồi đau khổ.
“Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết” trong tiếng Anh
Trong tiếng Anh, "Trâu bò đánh nhau, ruồi muỗi chết" là "When elephants fight, it is the grass that suffers". Tạm dịch là: Khi voi đánh nhau, cỏ bị chịu thiệt hại.
Bài học từ câu thành ngữ “Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết”
Từ phần giải thích trên, ta có thể thấy rằng câu thành ngữ “Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết” đã nêu lên một hiện tượng xã hội khá phổ biến. Trong quá trình phát triển, mỗi cá nhân đều sống và gắn liền với một cộng đồng nhất định. Cộng đồng là nơi mà các cá nhân thiết lập những mối quan hệ để tương tác, liên kết và hỗ trợ nhau phát triển, tạo nên những giá trị cho cuộc sống.
Chính vì điều này, giữa các cá nhân luôn có một "sợi dây" gắn kết các giá trị từ vật chất đến tinh thần. Từ đó, tạo nên những tác động ảnh hưởng lẫn nhau, cả tích cực lẫn tiêu cực. Tức là con người rất khó để có thể tránh khỏi xung đột, tranh chấp và gây ảnh hưởng đến người khác.
Thông thường, khi một cuộc tranh chấp xảy ra trong một tập thể, những đối tượng bị ảnh hưởng sẽ là những người có sức mạnh tinh thần và vật chất kém hơn, hoặc phải phụ thuộc vào người khác. Nếu không tự trang bị cho mình những nguồn lực và phương tiện để bảo vệ bản thân ở một mức độ nào đó, hậu quả phải gánh chịu là rất lớn.
Bên cạnh đó, câu thành ngữ “Trâu bò đánh nhau, ruồi muỗi chết” cũng mang đến một thông điệp nhắc nhở về tác động tiêu cực của sự tranh chấp giữa các thành viên trong cùng một cộng đồng. Nó nhấn mạnh tầm quan trọng trong việc tìm kiếm các giải pháp hòa giải, khuyến khích sự đồng cảm và tinh thần trách nhiệm giữa những người có sức mạnh, quyền lực... lớn nhằm giảm thiểu tác hại đối với những người yếu thế hơn.
Làm thế nào để tránh bị vạ lây trong cuộc sống?
Để có thể vững vàng hơn trong cuộc sống và ít bị ảnh hưởng bởi người khác, ta có thể thực hiện những điều sau:
Sống có chính kiến, tự chủ
Sống độc lập, có chính kiến và tự chủ là tư duy, trạng thái mà người hoặc tổ chức tự quyết định, tự quản lý cuộc sống của mình, không bị phụ thuộc hoặc bị kiểm soát bởi người khác. Sự độc lập có thể áp dụng cho nhiều khía cạnh của cuộc sống như tự quyết định và quản lý cuộc sống cá nhân, có chính kiến trong mọi quyết định để bản thân có thể làm chủ các vấn đề trong cuộc sống.
Lối sống này mang lại rất nhiều lợi ích. Cụ thể như:
- Tự do trong suy nghĩ, không bị phụ thuộc và chi phối bởi người khác
- Yêu bản thân
- Tự tin hơn trong suy nghĩ và hành động
- Tạo ra sự khác biệt
- Có nhiều cơ hội để phát triển bản thân
Tuy nhiên, sống có chính kiến, tự chủ cũng đòi hỏi sự cân nhắc đi kèm với trách nhiệm. Hãy chỉ duy trì những lý tưởng phù hợp với điều kiện của bản thân, tuân theo chuẩn mực đạo đức và pháp luật trong xã hội.
Chủ động nắm bắt thông tin
Hãy luôn cập nhật tin tức, sự kiện thường xuyên, chủ động trong việc tiếp thu kiến thức, thông tin mới. Điều này giúp bạn nâng cao nhận thức và nắm bắt diễn biến tình hình xung quanh. Từ đó, bạn có thể đưa ra quyết định đúng đắn hơn dựa trên những thông tin sẵn có.
Việc chủ động nắm bắt tình hình có thể áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau như kinh doanh, các mối quan hệ xã hội... Khi có đủ thông tin, bạn sẽ có cơ sở để tìm kiếm sự ổn định và có sự chuẩn bị cho mọi tình huống trong cuộc sống.
Xây dựng "vùng an toàn"
Xây dựng "vùng an toàn" chính là đặt những giới hạn giúp bản thân có thể tránh đồng thời giảm mức độ ảnh hưởng xuống mức tối thiểu nếu có vấn đề bất ngờ phát sinh. Đây là kỹ năng sống cần thiết mà mỗi người cần có bởi cuộc sống là vô thường. "Vùng an toàn" có thể áp dụng trong vấn đề tài chính, cảm xúc, các mối quan hệ xã hội...
Không can thiệp vào chuyện người khác
Không can thiệp vào chuyện người khác bao gồm việc không xen vào cuộc sống, quyết định, hoặc vấn đề cá nhân của người khác mà không có sự cho phép hoặc sự mời góp ý từ họ. Can thiệp quá nhiều vào cuộc sống của người khác có thể gây ra xung đột và căng thẳng trong mối quan hệ. Nếu chúng ta can thiệp không đúng lúc, đúng việc sẽ tạo ra những tình huống bất lợi với chính mình.
Xem thêm:
70 câu ca dao tục ngữ thành ngữ về kinh nghiệm sống hay và ý nghĩa
30 câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ về giữ chữ tín sâu sắc
22 câu ca dao tục ngữ về chí công vô tư hay nhất
Một số câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ gắn liền với hình ảnh con trâu
Ngoài câu “Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết”, văn học dân gian còn sử dụng hình ảnh con trâu để truyền tải các kinh nghiệm được đúc kết nhiều năm đến con cháu đời sau. Cùng VOH đến với các câu ca dao, thành ngữ, tục ngữ gắn liền với hình ảnh con trâu dưới đây để chiêm nghiệm thêm về các bài học nhân sinh sâu sắc.
1. Trâu buộc ghét trâu ăn.
2. Đàn gãy tai trâu.
3. Cơm đâu no bụng chó, cỏ đâu no bụng trâu.
5. Làm ruộng không trâu, làm giàu không thóc.
6. Trâu chậm uống nước đục.
7. Trâu béo kéo trâu gầy.
8. Muốn giàu nuôi trâu nái, muốn lụn bại nuôi bồ câu.
9. Trâu chết để da, người ta chết để tiếng.
10. Hùng hục như trâu húc mả.
11. Trâu khỏe chẳng lọ cày trưa
Mạ già ruộng ngấu không thua bạn điền.Trâu năm sáu tuổi còn nhanh
12. Bò năm sáu tuổi đã tranh về già
Đồng chiêm xin chớ nuôi bò
Mùa đông tháng giá, bò dò làm sao!
13. Mua trâu xem sừng, mua chó xem chân
Mua trâu xem vó, lấy vợ xem nòi.
14. Dù ai buôn đâu bán đâu
Mồng mười tháng tám chọi trâu thì về
Dù ai buôn bán trăm nghề
Mồng mười tháng tám trở về chọi trâu.
15. Trâu ơi! Ta bảo trâu này!
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta
Cấy cày vốn nghiệp nông gia
Ta đây trâu đấy ai mà quản công!
Bao giờ cây lúa trổ bông
Thời còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.
16. Rủ nhau đi cấy đi cày
Bây giờ khó nhọc có ngày phong lưu
Trên đồng cạn, dưới đồng sâu
Chồng cày vợ cấy, con trâu đi bừa.
Trên đây là phần giải thích “Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết” là gì của VOH. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu thêm về câu nói cũng như có được những bài học đắt giá cho bản thân để vận dụng vào cuộc sống từ câu thành ngữ quen thuộc này.
Đừng quên cập nhật thêm những kiến thức mới nhất, hấp dẫn nhất tại VOH Sống đẹp.
