Kho tàng ca dao, thành ngữ tục ngữ Việt Nam rất đa dạng và phong phú. Lấy chất liệu từ những điều bình dị đời thường như thiên nhiên, đồ vật và cả những loài động vật gần gũi trong cuộc sống, ông cha ta đã gửi gắm những bài học thấm đẫm giá trị đạo đức. Qua câu chữ súc tích, người xưa đã góp phần dạy dỗ và hình thành nhân cách của con cháu đời sau.
Bài viết dưới đây, cùng VOH tìm hiểu ý nghĩa câu thành ngữ “Ngựa non háu đá” để hiểu thêm những triết lý, bài học nhân sinh ý nghĩa.
Ngựa non háu đá là gì?
“Ngựa non háu đá” là câu thành ngữ quen thuộc mà ta dễ dàng bắt gặp trong cuộc sống.
Trong văn hóa và tín ngưỡng của người Việt, con ngựa là động vật gần gũi và quen thuộc với người dân từ rất lâu đời. Ngựa được là đối tượng cho hàng ngàn câu ngạn ngữ, tục ngữ, thành ngữ, ca dao. Không chỉ rất sinh động về mặt hình ảnh mà còn đa dạng về hàm nghĩa.
Không chỉ hướng con người vươn tới chân - thiện - mỹ, người xưa còn mượn hình ảnh con ngựa để phê phán những hành vi, thói hư tật xấu trong xã hội. Vậy “Ngựa non háu đá” nghĩa là gì?
Theo Từ điển tiếng Việt của Hoàng Phê, “Ngựa non háu đá” là ví người trẻ tuổi hung hăng, hiếu thắng, không biết lượng sức mình (hàm ý chê). Trong đó, từ “háu” nghĩa là thích đến mức luôn luôn lộ vẻ nôn nóng đòi hỏi được ngay, không suy nghĩ.
Theo Từ điển Thành ngữ tục ngữ Việt Nam của Vũ Dung, “Ngựa non háu đá” nghĩa là kẻ trẻ tuổi non nớt, nhưng hung hăng, ham đối chọi, hay khiêu khích.
Trong Từ điển Thành ngữ và Tục ngữ của Nguyễn Lân, “Ngựa non háu đá” nói người còn ít tuổi mà lại hay trêu chọc người lớn.
Ví dụ: Anh ta mới lớn lên mà lại viết bài phê phán một nhà văn lão luyện, nên nhiều người nói với nhau là ngựa non háu đá.
Các câu thành ngữ có ý nghĩa tương đồng với “Ngựa non háu đá” là:
- Dê con buồn sừng
- Dê non ngứa sừng
- Gà giò ngứa cựa
- Ong non ngứa nọc
Như vậy, qua phần giải nghĩa, chúng ta có thể khái quát ý nghĩa của câu thành ngữ “Ngựa non háu đá” là phê phán những người trẻ tuổi có tính cách hung hăng, thiếu chín chắn. Đồng thời, chỉ những người không có kinh nghiệm nhưng vẫn vội vàng, hấp tấp thì ắt sẽ dẫn đến thất bại.
Xem thêm:
60 câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ về con ngựa (chứa từ ngựa, mã)
Đi tìm lời giải đáp ý nghĩ câu thành ngữ “Thẳng như ruột ngựa”
Giải thích thành ngữ “Được voi đòi tiên” là gì?
Ý nghĩa câu thành ngữ “Ngựa non háu đá”
"Ngựa non háu đá" là một câu thành ngữ mang lại giá trị nhân sinh sâu sắc, đặc biệt là với những người trẻ tuổi nhưng có thái độ sống kiêu ngạo, bốc đồng, bảo thủ.
Trong cuộc sống, ta dễ dàng bắt gặp những người "chưa trải sự đời" nhưng lại "xem trời bằng vung", không biết tự lượng sức mình. Họ tin vào bản thân, tin vào khả năng của mình là đúng. Nhưng nếu vội vàng, hấp tấp trước những quyết định, chưa đủ kinh nghiệm nhưng lại muốn nhanh chóng đạt được đỉnh cao, rủi ro sẽ rất khó lường. Tai hại hơn nếu người đó còn không có thái độ lắng nghe, học hỏi, không biết tiếp thu kinh nghiệm từ người khác.
Cuộc đời luôn xoay chuyển không ngừng. Chúng ta có nhiều điều kiện để tiếp thu những điều mới mẻ nhanh hơn các thế hệ đi trước. Chúng ta cũng được khuyên rằng nên tin tưởng vào khả năng của chính mình. Tuy vậy, kiến thức và kinh nghiệm vẫn luôn là kim chỉ nam để con người đạt được thành công bền vững.
Người trẻ tuổi chỉ là những cá thể non nớt, chập chững bước vào đời. Cho dù có thật sự tự tin về tài năng, kiến thức của bản thân thì cũng nên lắng nghe, tiếp thu kinh nghiệm có chọn lọc. Được như vậy thì cuộc đời sẽ thuận lợi hơn rất nhiều.
Bên cạnh đó, câu thành ngữ còn muốn nhắn nhủ những người trẻ nên biết đâu là điểm dừng của mình, đừng mãi chạy theo những chiến tích xa vời. "Biết mình, biết ta", dù trong bất cứ khía cạnh nào, từ công việc cho đến các mối quan hệ trong đời sống, biết đâu là điều thuộc về mình thì cuộc sống mới vẹn toàn, hạnh phúc.
Bài học từ câu thành ngữ “Ngựa non háu đá”
Từ những ý nghĩa trên, câu thành ngữ “Ngựa non háu đá” đã mang đến cho chúng ta rất nhiều bài học. Cụ thể như sau:
Học cách giữ bình tĩnh
Bình tĩnh là thái độ sống tích cực mà mỗi người cần rèn luyện để làm chủ mọi tình huống. Khi chúng ta bình tĩnh sống, chúng ta sẽ cảm nhận mọi thứ xảy ra xung quanh một cách sâu sắc hơn. Đồng thời, sự bình tĩnh giúp ta suy xét đúng đắn, tránh những sai lầm không đáng có.
Tôn trọng ý kiến lời người lớn tuổi, có kinh nghiệm
Những người đi trước luôn có nhiều hơn chúng ta sự trải nghiệm. Câu thành ngữ đã nhắc nhở chúng ta về việc tôn trọng và lắng nghe lời khuyên của những người lớn tuổi, có nhiều kinh nghiệm trong cuộc sống. Bạn sẽ trang bị cho mình thêm được những kiến thức hữu ích để đối phó với những khó khăn đang chờ phía trước.
Hạn chế sự bốc đồng
Bốc đồng là xu hướng thực hiện hành vi mà ít hoặc không suy nghĩ trước, không màng kết quả. Bốc đồng cũng là trạng thái mong muốn nhanh chóng đạt được thành công như người khác mà không biết cân nhắc kỹ lưỡng.
Tính bốc đồng dễ dàng nhận thấy hiện nay khi chúng ta luôn khao khát được khẳng định chính mình. Một xã hội ưa chuộng sống nhanh luôn khiến con người phải vội vã chạy theo hư danh mà quên mất mình cần gì. Nếu không hạn chế tính bốc đồng, hiếu thắng, chúng ta sẽ dễ phạm phải sai lầm không thể sửa chữa trong mọi khía cạnh của cuộc sống.
Không ngừng học hỏi
Thời thế, công nghệ đang thay đổi nhanh như vũ bão. Kiến thức vẫn luôn cập nhật nhanh chóng từng giây. Chúng ta nên duy trì sự học hỏi để bản thân không bị "chậm nhịp" và ngày càng hoàn thiện bản thân mình.
Thành ngữ, tục ngữ về sự khiêm tốn
Khiêm tốn không chỉ là nghệ thuật sống mà còn là nền tảng dẫn tới thành công. Cùng VOH đến với những câu qua thành ngữ, tục ngữ dưới đây để hiểu thêm về bài học này.
- Biết người biết ta, trăm trận trăm thắng.
- Biết thì thưa thốt, không biết thì dựa cột mà nghe.
- Cậy tài, cậy khéo, khoe khôn
Đừng cậy có của đa ngôn quá lời
Của thời mặc của ai ơi
Đừng cậy có của coi người mà khinh. - Học thầy chẳng tày học bạn.
- Khiêm tốn bao nhiêu vẫn thấy thiếu
Tự kiêu một chút đã thấy thừa. - Một lần khiêm tốn bằng bốn lần tự cao.
- Núi cao còn có núi cao hơn.
- Nhún nhường quý trọng biết bao
Khoe khoang kiêu ngạo ai nào có ưa. - Trứng khôn hơn vịt.
- Sông sâu tĩnh lặng, lúa chín cúi đầu.
Xem thêm:
30 câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ về lối sống giản dị, khiêm tốn
70 câu ca dao tục ngữ thành ngữ về kinh nghiệm sống hay và ý nghĩa
50+ danh ngôn, ca dao tục ngữ về tôn trọng người khác ý nghĩa nhất
Hình tượng con ngựa trong tục ngữ, thành ngữ, ca dao Việt Nam
Ngựa là con vật vừa gần gũi, vừa giàu ý nghĩa biểu tượng. Chính vì vậy mà hình ảnh con ngựa (mã) đã được lấy làm hình ảnh ẩn dụ sinh động cho nhiều câu thành ngữ, tục ngữ của người Việt Nam.
- Bắt ngựa đằng đuôi
- Biếu bò nhận ngựa
- Bò đất ngựa gỗ
- Buộc đuôi cho ngựa đá nhau:
- Chạy đua một ngựa
- Chạy như ngựa tế
- Chạy như ngựa vía
- Chiêu binh luyện mã
- Có chồng như ngựa có cương
- Con dân cầm đòn, con quan cưỡi ngựa
- Cưỡi ngựa xem hoa
- Cương ngựa ách trâu
- Đầu trâu mặt ngựa
- Đơn thương độc mã
- Được đầu voi đòi đầu ngựa
- Đường dài mới hay sức ngựa
- Gái không chồng như thuyền không lái, trai không vợ như ngựa không cương
- Khuyển mã chí tình
- Làm thân trâu ngựa
- Lên xe xuống ngựa
- Mặt dài như mặt ngựa
- Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ
- Ngựa hay lắm tật
- Ngựa quen đường cũ
- Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã
Qua câu thành ngữ "Ngựa non háu đá", hy vọng mỗi chúng ta đều rút ra được bài học cho chính bản thân mình. Biết tiếp thu, học hỏi kinh nghiệm từ người đi trước và "biết mình biết ta" sẽ giúp bạn có thêm nhiều kinh nghiệm sống quý báu và thành công trong cuộc sống.
Đừng quên theo dõi VOH Sống đẹp để cập nhật nhiều kiến thức bổ ích, thú vị.