Những bài thơ Giang Nam khơi gợi mạch nguồn cảm xúc

Giang Nam là một cây bút tài năng, sáng giá của văn học giải phóng miền Nam và văn học Việt Nam đương đại. Ông có nhiều duyên nợ với thơ ca khi cho ra đời nhiều tác phẩm trữ tình, dung dị, sống mãi với thời gian. Trong bài viết này, VOH xin gửi đến bạn đọc những bài thơ Giang Nam đong đầy cảm xúc nhất.

Giang Nam là ai?

Giang Nam (2/2/1929 - 23/1/2023) tên thật là Nguyễn Sung. Ông được sinh ra trong một gia đình Nho học tại xã Ninh Bình, huyện Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa. Ngoài bút danh Giang Nam, ông còn dùng nhiều bút danh khác như Châu Giang, Hà Trung, Lê Minh trong giai đoạn từ năm 1955 đến năm 1959.

Trước Cách mạng tháng Tám (1945), Giang Nam học tại trường Quốc học Quy Nhơn và thi đỗ bằng Thành chung vào năm 1945.

Kháng chiến chống Pháp bùng nổ, Giang Nam cùng với hai người anh trai của mình là Nguyễn Lưu và Nguyễn Quang tham gia kháng chiến, khi ấy ông mới 16 tuổi. Tháng 5/1948, nhà thơ được điều động công tác tại Ty Văn hóa Thông tin với nhiệm vụ viết bài và viên tập chính cho các báo.

Năm 1956, Giang Nam cưới vợ tại Lạc An (tỉnh Khánh Hòa). Đó là bà Phan Thị Chiều, nhỏ hơn ông 2 tuổi. Từ năm 1975, ông từng nắm giữ nhiều chức vụ quan trọng như đại biểu Quốc hội khóa VI, ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa II và III, tổng biên tập báo Văn nghệ,...

Giang Nam nhận được vô số giải thưởng cao quý như Giải Nhì tạp chí Văn nghệ (1961), Giải thưởng Văn học nghệ thuật Nguyễn Đình Chiểu (1960 - 1965) của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam, Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật (2001).

Trong sự nghiệp của mình, Giang Nam đã để lại cho đời nhiều tác phẩm thơ sâu sắc và ý nghĩa:

• Tháng Tám ngày mai (1962)
• Quê hương (1962)
• Người anh hùng Đồng Tháp (1969)
• Vầng sáng phía chân trời (1978)
• Hạnh phúc từ nay (1978)
• Thành phố chưa dừng chân (1985)
• Ánh chớp đêm giao thừa (1998)
• Mầu nhiệm (1999)
• Sông Dinh mùa trăng khuyết (2002)
• Lắng nghe thời gian (2008)

Bên cạnh các bài thơ, tác giả còn có một số tác phẩm văn xuôi đáng chú ý như:

• Vở kịch cô giáo (1962)
• Người giồng tre (1969)
• Trên tuyến lửa (1984)
• Rút từ sổ tay chiến tranh (1987)
• Tôi đã học văn theo kiểu của mình (1995)
• Sống và viết ở chiến trường (2004)

Thơ Giang Nam viết về quê hương

Từ văn học trung đại đến hiện đại, quê hương trở thành đề tài muôn thuở, quen thuộc với các thi nhân. Nó chính là điểm hẹn tâm hồn của biết bao văn nghệ sĩ. Trong cuộc đời cầm bút của mình, Giang Nam đã để lại cho đời những bài thơ hay viết về quê hương, đất nước.

Dưới đây là một số bài thơ của Giang Nam, mời bạn đọc thưởng thức.

Quê hương

Thuở còn thơ ngày hai buổi đến trường

Yêu quê hương qua từng trang sách nhỏ:

“Ai bảo chăn trâu là khổ?”

Tôi mơ màng nghe chim hót trên cao

Những ngày trốn học

Đuổi bướm cầu ao

Mẹ bắt được...

Chưa đánh roi nào đã khóc!

Có cô bé nhà bên

Nhìn tôi cười khúc khích...

 

Cách mạng bùng lên

Rồi kháng chiến trường kỳ

Quê tôi đầy bóng giặc

Từ biệt mẹ tôi đi

Cô bé nhà bên - (có ai ngờ!)

Cũng vào du kích

Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích

Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi!)

Giữa cuộc hành quân không nói được một lời

Đơn vị đi qua, tôi ngoái đầu nhìn lại...

Mưa đầy trời nhưng lòng tôi ấm mãi...

 

Hoà bình tôi trở về đây

Với mái trường xưa, bãi mía, luống cày

Lại gặp em

Thẹn thùng nép sau cánh cửa...

Vẫn khúc khích cười khi tôi hỏi nhỏ

- Chuyện chồng con (khó nói lắm anh ơi!)

Tôi nắm bàn tay nhỏ nhắn ngậm ngùi

Em vẫn để yên trong tay tôi nóng bỏng...

 

Hôm nay nhận được tin em

Không tin được dù đó là sự thật

Giặc bắn em rồi quăng mất xác

Chỉ vì em là du kích, em ơi!

Đau xé lòng anh, chết nửa con người!

 

Xưa yêu quê hương vì có chim có bướm

Có những ngày trốn học bị đòn, roi...

Nay yêu quê hương vì trong từng nắm đất

Có một phần xương thịt của em tôi.

Nghe em vào đại học

Nghe em vào đại học

Nửa tin nửa ngờ, tên lại trùng tên

Hôm nay nhận được thư em

Nét chữ nghiêng nghiêng cười trên giấy trắng

Anh ngồi đây thấy trời hửng nắng

Trên Hồ Gươm và trên mái đầu em

Ngọt gió quê hương, sông rạch dịu hiền

Miền Nam, em ơi còn nhớ

Kháng chiến năm nào gian khổ

Đồn giặc bủa vây, thôn xóm điêu tàn

Trường, giặc đốt rồi, còn lại ánh trăng

Giữa hai trận càn, anh dạy em học chữ

Mẩu than đen vẽ lên tường gạch đỏ

Những lá cờ sao bên những vòng tròn

Đầu nghiêng nghiêng theo nét chữ run run...

Có những buổi học em học bài không thuộc

Anh không mắng nhưng em buồn em khóc!

Thương em, anh cố dỗ dành:

“Ráng học sau này cho được bằng anh

Để chép bài ca, đọc thông tin tức!”

Ôi! Mơ ước tầm thường, đơn giản nhất

Sao ngày xưa vẫn quá lớn, em ơi!

 

“Bài ca” hôm nay em chép được rồi

Không phải bài “Đoàn quân đi…” thuở trước

Anh chưa bước chân vào trường đại học

Chưa lên giảng đường, chưa mặc áo sinh viên

Chưa biết vì sao ngày tối tiếp liền

Chưa biết quê ta nơi nào nhiều quặng

Giặc dành cho ta nhà tù, bom đạn

Bảy năm rồi trong máu lửa đấu tranh

Thầy giáo dạy em năm trước học vần

Vẫn chưa vượt quá chương trình cấp một!

Vẫn chật vật với những bài số học!

Thư viết cho em phải xóa sửa mấy lần!

Anh không buồn vì anh biết em anh

Đang ngồi thay anh dưới mái trường đại học.

 

Mai ngày nước nhà thống nhất

Em lại về dạy chữ cho anh

Không phải bằng than vẽ, gạch thềm đình!

Không phải phập phồng giữa vòng đai giặc...

Em sẽ bảo anh: “Cố lên, gắng học!”

Anh sẽ mỉm cười nhớ những đêm trăng

Chế độ cho em đôi cánh chim bằng

Và vinh dự được làm người đi trước!

 

Anh sẽ để riêng một đêm thức suốt

Kể em nghe chuyện chiến đấu miền Nam

Câu chuyện mở đầu: “Thuở ấy, ở quê hương

Anh chỉ học có một trường: Cách mạng…”

Tiếng nói Việt Nam

Gửi đài phát thanh Tiếng nói Việt Nam

 

Lời Tổ quốc êm êm như tiếng má

Bên vành nôi ru giấc ngủ con thơ

Tôi nghe giọng miền Nam thương mến lạ

Tha thiết như quen thuộc tự bao giờ!

 

“Đây tiếng nói Việt Nam! Đây Hà Nội”

Xa muôn trùng vẫn thầm thĩ bên tai!

Rút lại cách ngăn, đẩy lùi bóng tối

Thắp niềm tin cháy sáng giữa tim người.

 

Như vú mẹ không cạn nguồn sữa quý

Như dòng sông vô tận chẳng ngừng trôi

Gói trọn tâm tình trên đôi cánh nhẹ

Làn sóng đi mang nắng khắp phương trời!

 

Từng đoạn, từng lời, từng câu, từng chữ

Từng tiếng đọc sai, từng lỗi nhỏ thông thường

Sao vẫn ấm, ngọt ngào như hơi thở

Đẹp như lòng chung thuỷ của người thương!

 

Tiếng chị phát thanh viên dịu dàng, trong sáng

Báo tin mừng: một nhà máy lắp xong

Tôi tưởng thấy ngày mai vui chiến thắng

Ống khói hòa bình vươn trên nước Cửu Long!

 

Ôi! Những buổi quân thù về càn quét

Quê hương ta - chị đang nói bỗng dừng

Chị đã đọc bản tin nhoà trong nước mắt

Hàng triệu người nghe chị cũng rưng rưng.

 

Xe tăng Mỹ nghiến trên đường phố

Và những lời ca cuồng loạn dâm ô

Không ngăn được - bàn tay nào ngăn nổi

Tiếng nói Đảng ta, tiếng nói của Bác Hồ!

 

Khúc hát Điện Biên vẫn ấm từng khe cửa

Phá vành đai, xuyên giới tuyến, tháp canh!

Sài Gòn thức đêm đêm theo Hà Nội

Nghe tin thủ đô đập giữa tim mình!

Lá thư thành phố

Ôi! Dòng chữ tím nghiêng nghiêng nét

Mảnh giấy vàng hoe chẳng kẻ dòng

Anh nghe hơi ấm bàn tay nhỏ

Trên phong bì đậm dấu quê hương.

 

Thư em đến giữa mùa mưa gió

Hé một trời xuân nắng hửng lên

Mưa vẫn rơi nhiều trên đất đỏ

Quê nhà em ở, nhớ mông mênh!

 

“Con vẫn ăn chơi, em vẫn khỏe

Anh yên lòng nhé, chốn rừng xanh!

Dây bầu sai trái sau nhà đó

Vẫn đợi anh về hái nấu canh.

 

Con nhớ anh thường đêm biếng ngủ

Nó khóc làm em cũng sụt sùi

Anh nhớ gởi về manh áo cũ

Ủ con, cho mẹ ấm nhờ hơi.

 

Em vẫn ngày ngày đi gánh mướn

Thương em các chị giữ dùm con

Bạn không ruột thịt mà yêu mến!

Em biết vì sao... Anh biết không?

 

Nhà ta mấy bận mưa hư nát

Mái lá tơi bời, lạnh gối chăn!

Em không buồn lắm vì em biết

Anh khổ nơi xa gấp mấy lần!

 

Cao su! Rừng núi sương rưng lệ

Trời! Những đêm dài lạnh cắn răng!

Em thương anh khổ vì con, vợ

Đem giọt mồ hôi, đổi miếng ăn!

 

Em biết giờ đây bên gốc mủ

Anh khơi dòng nhựa để ngày mai

Nhựa chảy, anh không ngừng chiến đấu

Bên anh đồng chí biết bao người…”

 

Anh gục đầu trên dòng chữ nhỏ

Mà lòng thổn thức suốt canh thâu

Tưởng thấy bóng em sau cánh liếp

Đêm đêm nghe gió rít qua đầu!

 

Nửa căn nhà trống, vài phiên chợ

Đôi cánh tay gầy, một mụn con

Mưa nắng đã phai màu áo cưới

Giấc mơ còn lại: một lưng cơm!

 

Vì ai em khổ, con ta khổ

Đây đó tuy gần vẫn quá xa!

Mủ cao su chảy đông thành máu

Tức nước, ngày mai phải vỡ bờ!

 

Em thấy không em trời hửng sáng

Đêm dài nô lệ sẽ đi qua!

Em ơi anh gởi niềm tin tưởng:

Có toàn dân tộc đứng bên ta.

Người con gái Sài Gòn

Đêm không ngủ. Chân trời bầm pháo sáng

Sài Gòn nghe bom nổ rất gần

Đất rung chuyển. Và ánh đèn vụt tắt

Mặt người nhoà đi trong màu đen chiến tranh.

 

Đêm không ngủ. Ai reo chè ngoài phố

Mòn mỏi canh khuya tiếng guốc đi về

Một Sài Gòn bao năm rồi vẫn thức

Trong tiếng gầm của pháo, của xe.

 

Đêm không ngủ. Bỗng dưng trào nước mắt

Nghe gót giày đinh đau nhức vỉa hè

Nghe nhạc trỗi một bài ca man dại

Nghe tiếng cười thác loạn, rủ rê.

 

Chúng đang tự đốt mình trong men rượu

Trong lụa là và những cặp môi hôn

Chúng đang vui sau những giờ bắn giết

Máu Việt Nam trong túi chúng thành vàng.

 

Ngày mai lũ chúng đi về đâu

Ôi những kẻ chỉ sống bằng tội ác!

Đêm không ngủ nghe vọng về khúc hát

Của những tháng năm, của những cuộc đời.

 

Con sông mang tên thành phố sáng ngời

Đêm nay nữa có đưa anh trở lại

Qua vùng trắng, con cuốc kêu khắc khoải

Người đầu sông thương nhớ kẻ cuối sông.

 

Nằm nghe hơi thở ấm của con

Trong muôn tiếng của thời gian chảy xiết

Trong nỗi nhớ thiêu cháy từng tờ lịch

Muốn có cánh bay đến những chân trời.

 

Con hãy ngủ ngon, mẹ không hát ru hời

Khi bom nổ và xiềng rung loảng xoảng

Hãy ngủ bình yên để mai này khôn lớn

Câu hát mẹ ru dành tiễn con lên đường.

 

Con sẽ đi dưới hàng cau quê hương

Có cánh cò bay, có chiều ráng đỏ

Màu bùn đất ngàn năm vẫn đó

Một quê hương thực sự của mình.

 

Hãy ngủ yên và biết đợi chờ

Hỡi những quả mìn tròn xoe có mắt

Lửa nghìn độ hãy chôn sâu, nén chặt

Cho một ngày sắt thép chảy, chúng ta qua.

 

Hãy ngủ yên và biết đợi chờ

Hỡi khẩu súng mang nghĩa tình đồng chí

Khi đất nước thề không làm nô lệ

Nghìn gió hôm nay góp cho bão ngày mai.

 

Mắt kẻ thù đỏ như hòn than

Đã bao lần nhói lên da thịt chị

Đã bao lần chị ôm con thủ thỉ

Nói với người xa, cũng là nói với mình.

 

Chúng là bóng đêm che khuất bình minh

Là cái chết chúng căm thù hạnh phúc

Em sợ lắm, những ngày dài tù ngục

Còn bao lâu nữa, hở anh?

 

“Xe Mỹ cán người, bà con ơi đuổi theo”

Tiếng ai gọi vang vang đường phố

Và tiếng súng, tiếng bàn chân hối hả

- “Đánh chết tụi Mỹ đi, nợ máu chúng phải đền.”

 

Xe cảnh sát, xe hiến binh còi hụ như điên

Không ngăn nổi làn sóng người lao tới

Những bác xích lô, cánh tay trần đen đủi

Những em nữ sinh ôm cặp, tóc rối bời.

 

Mẹ nằm trên manh chiếu tả tơi

Vương vãi quanh mình gánh hàng bé nhỏ

Hạt bắp hạt xôi từng nuôi ta đó

Từ ngày xưa, ngày xưa.

 

Mãi mãi mẹ không còn quạt giấc ngủ em thơ

Mãi mãi mẹ vẫn mơ một căn phòng ấm cúng

Vuốt mắt cho mẹ hôm nay là cháu con, bè bạn

Thủ Thiêm, cầu Ông Lãnh, Thị Nghè.

 

Quân giết người đáng nguyền rủa, hãy nghe

Nỗi căm giận của đất này cháy bỏng

Trả lại chúng ta

Trả lại chúng ta

Những cuộc đời tảo tần khuya sớm

Gạch, đá ném vào cảnh sát như mưa.

 

Chống với hoả tiễn, dùi cui chỉ có lòng người

Áo rách toạc, mồ hôi lăn trên má

Ai ngã đó còn quát to: Đừng sợ

Anh níu xe cho em nắm tay bạn cản đường.

 

Người bị lôi đi, mắt mở trừng trừng

- Bà con ơi, này quốc gia, độc lập!

Quằn quại trong khói cay, tay bật máu vẫn ôm ghì lấy đất

Trước lũ hung thần mang mặt nạ, không tim.

 

Ôi phải đứng nhìn tội ác, lặng im

Nước mắt chị trào ra, chị nuốt vào mằn mặn

Sao thịt da này không là bom nổ mạnh

Sao tia mắt này không là lửa đốt xe!

 

Chúng sẽ vùi mẹ nơi nào, lén lút khi đêm về

Không nấm mộ và không người khóc

Chỉ có cô đơn và tủi nhục

Ôi đất mẹ nằm cũng là đất của cha ông.

 

Khi kẻ làm ra luật pháp là bọn cướp ngồi trên xe tăng

Khi người chủ nhà không còn nhà để ở

Ôi những em gái mồ côi bới rác nuôi em và chết trong lặng lẽ

Bên những buynh đinh chọc trời và bao cát, súng liên thanh.

 

Chúng phải trả cho ta không chỉ màu xanh

Chúng phải trả cho ta không chỉ máu và nước mắt

Đi giữa Sài Gòn trong tiếng gầm xích sắt

Nói gì với mẹ, mẹ ơi!

 

Bỗng nhớ một vùng quê ngoại xa xôi

Nơi đó hai mươi năm chưa bao giờ im tiếng súng

Nơi đó cây chết khô và đất thì nóng bỏng

Nơi đó người sống dưới hầm bên những hố bom.

 

Nơi đó mẹ đã ra đi như một anh hùng

Bông huệ nở hồng như sắc cờ trên gò cao mẹ nghỉ

Nơi đó em gái thân yêu đã thành dũng sĩ

Ôi con bé năm nào đã giận chị, bỏ cơm.

 

Củ Chi, Củ Chi... cũng bụi tầm vông, con rạch, mảnh vườn

Gang tấc đấy mà nhớ thương vời vợi

Người xa quê nghe nhiều hơn đất gọi

Biết sống thuỷ chung, sống làm thép, làm đồng.

 

Trời xanh cao báo hiệu một cơn giông

Có tiếng tu hú kêu từ nơi nào sâu thẳm

Như trong mơ, những dãy phố dài vô tận

Dưới lửa hè rám mặt, bùng sôi.

 

Ôi chị thèm làm sao được nói tiếng nói con người

“Tao là Việt cộng đây” trước một bầy dã thú

Anh thân yêu, giờ đang ở nơi nào súng nổ

Vì Sài Gòn, vì tất cả máu đổ ra.

 

Ôi chị thèm được sống như hôm qua

Giặc đến, lên vành đai đánh giặc

Ngủ rất yên trong tiếng gầm đại bác

Có xóm, có làng chia vui chia đau.

 

Sài Gòn ơi, bằng tiếng kêu ma

Lũ cú vọ muốn ghì đêm vào ngực chúng

Chúng sợ mặt trời mọc lên từ những hẻm nghèo nước đọng

Chúng sợ đốm than hồng ta ấp ủ kiên trinh

Chúng sục sạo, chúng tìm điều bí mật không tên

Thành phố không một giờ yên nghỉ

Sau cánh cửa mỗi gia đình là nỗi đau vò xé

Ngày mai ai bị giết? Ngày mai ai vào tù?

 

Lửa rồi soi rõ mặt kẻ thù

Lửa rồi đốt những phi trường chất đầy bom xăng đặc

Và những buynh đinh, những buynh đinh tội ác

Ôi người giữ lửa không tên, người giữ lửa cho đời.

Em hãy về với biển đảo quê hương

Thế là đã tròn năm

Em đi xa

Căn phòng còn hơi ấm

Còn những tiếng cười rúc rích của con cháu vây quanh

Em đi xa

Lời dặn ở sân bay một sáng bình minh

“Học thành tài rồi về quê hương xây dựng”

Lời dặn thiêng liêng

Trong giấc ngủ đêm đêm rì rầm tiếng sóng

Thương đảo xa

Cha ngày xưa đưa thuyền vượt bão tố cập bờ

Biển nuôi cả gia đình

Nuôi khát vọng tự do.

 

Mới đó mà đã tròn năm

Biển Đông ngày thêm nóng bỏng

Có những kẻ muốn dựa vào sức mạnh

Thôn tính đảo xa, thôn tính bãi bờ

Nỗi đau của gia đình khát vọng của cha xưa

Nỗi đau của em, buổi ra đi em còn nhắc:

“Cả dân tộc quyết đập tan tội ác

Giữ vững chủ quyền” vì lịch sử, vì em

Em hãy về lượn trên ngọn sóng xanh

Báo những tin vui cho bạn bè, đồng chí

Em hãy về góp sức với anh

Và đất nước trong những ngày lửa cháy.

Huyện đảo quê hương

Gởi chiến sĩ Trường Sa thân yêu

 

Một vùng đảo xa xôi mà gần gũi

Một chùm sao mọc giữa biển Đông

Một nhánh san hô giữa muôn trùng giông bão

Trường Sa, Trường Sa... tiếng gọi nức lòng.

 

Những người đã ra đi không khuất phục

Những người đang đứng dưới cờ bay

Song Tử, Trường Sa, Sinh Tồn, Nam Yết

Như cây phong ba ngàn thuở bám đất này.

 

Đội thuyền chúa Nguyễn xưa bay theo các vì sao

Có đến trong mơ những người giữ đảo?

Một tiếng hát ru lẫn vào sóng vỗ

Một con tàu mang tình nghĩa hậu phương.

 

Ôi Trường Sa, huyện đảo quê hương

Con sóng nào cũng âm vang lời Tổ quốc

Xin được cầm tay các anh, những bàn tay gân guốc

Xin được cùng anh hát câu “Nam quốc sơn hà”.

Khai bút đầu xuân

Thế kỷ cũ qua đi, trăm năm mới bắt đầu

Ai tính được những gì còn lại?

Chiến tranh và hòa bình, bạo tàn và nhân ái

Đất nước này từng lắm lúc nguy nan.

 

Lịch sử không là phép cộng giản đơn

Có cấp số nhân, có những điều nghịch lý

Cái hôm qua tốt rồi, hôm nay cần xem kỹ

Cái cấm đoán hồi nào chưa hẳn đã là sai.

 

Ôi ta cảm ơn núi rộng, sông dài

Đất nước rồng bay chắp cho ta đôi cánh

Ta cám ơn thời đói cơm, thiếu sắn

Đã luyện dân ta thành thép, thành đồng.

 

Hết chiến tranh rồi, đâu đã hết đau thương

Ma tuý và phá rừng, tham nhũng và tội ác

Cái mới sinh thành từ nghĩ suy, dằn vặt

Từ trái tim luôn tươi đỏ nồng nàn.

 

Thời gian không chờ đợi. Thời gian

Cái sức mạnh chứa bao điều bí mật

Chào Tân Tỵ với mai vàng ta hát:

“Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua”.

Miền Nam có Bác

Bác ơi, yêu Bác vô cùng,

Khi lời Bác đến giữa lòng miền Nam:

“Sông có cạn, núi có mòn,

Bắc Nam mãi mãi là con một nhà;

Miền Nam là máu thịt ta,

Càng đau thương càng tỏ ra Thành đồng.”

Miền Nam mang Bác trong lòng

Giữa bom đạn, giữa những vòng thép gai.

Bác ơi! Yêu bác vô cùng,

Miền Nam có bác: Thành đồng sắt son.

Nhớ một mùa xuân

Dẫu biết rằng sẽ có buổi chia tay

Lòng vẫn bâng khuâng bao buồn vui, tâm sự

Như người lính đã làm xong nhiệm vụ

Buổi tiễn đưa nước mắt đọng lưng tròng.

 

Chào bạn bè, chào đồng đội yêu thương

Chào những chiến công và những mùa chiến dịch

Về với làng quê bao năm xa cách

Cùng bà con xây lại mới ngôi trường.

 

“Tôi, người lính cũ... quê hương

Trong tôi đẹp sao những ngày đã sống

Ai đã truyền cho tôi niềm tin, hy vọng

Ai đã giúp tôi vượt gian khó từng ngày

Những đồng chí cùng tôi thức trắng đêm dài

Con số trước mắt mình như có hồn, biết nói

Bao nỗi lo toan: nước nghèo, dân đói

Ôi tấm lòng của Đảng rộng mênh mông

Tôi như hạt phù sa trong cả một cánh đồng

Dẫu là hạt phù sa cũng góp phần xanh lúa

Bạn ở lại, vàng đã qua thử lửa

Thay chúng tôi tiếp tục chặng đường dài

Ta vẫn gần nhau trong từng tiếng nói cười

Trong hy vọng, trong mầm xanh cuộc sống”.

 

Ôi những gì ta, bạn có hôm nay

Càng nhớ một mùa xuân kẻ đi, người ở

Bạn thân yêu ơi, vui sao ngày đoàn tụ

Tóc trắng cả rồi mà tim vẫn thanh xuân.

Quy Nhơn, ngày anh về

Quy Nhơn, ngày anh về

Cả một trời chim én

Những con đường cát xưa

Níu chân người lưu luyến.

 

Quy Nhơn, ngày anh về

Núi xanh màu ngọc bích

Làng em ở ven sông

Thuyền đi về, khói bếp.

 

Đây Cầu Đôi sóng đôi

Của một thời nhỏ dại

Gành Ráng đầy mặt trời

Mật chà là ngọt mãi.

 

Cầm tay em anh đi

Giữa bồi hồi kỷ niệm

Phải Quy Nhơn của em

Đêm nằm nghe tiếng biển.

 

Phải Quy Nhơn của anh

Chiều Trường Sơn nhìn xuống

Sóng vỗ mãi trong lòng

Một ngày về giải phóng.

 

Quy Nhơn, ngày anh về

Cờ đỏ và ngói đỏ

Phố cũ này còn không

Hỏi em người cán bộ.

 

Em mỉm cười không đáp

Biển tím gọi thuyền đi

Anh hiểu: mùa cá nục

Quy Nhơn vui từng ngày.

 

Cầm tay em anh đi

Quên mình không còn bé

Quên bè bạn trông theo

Đôi má em ửng đỏ.

 

Cứ muốn đi suốt đêm

Bên hàng dừa trìu mến

Cứ muốn theo em về

Những tập đoàn bám biển.

 

Mai ngày anh đi rồi

Nhớ Phương Mai ráng đỏ

Nhớ ánh đèn khơi xa

Nhớ em và nhớ phố.

 

Giữa bộn bề công việc

Là tình yêu chúng mình

Cả một trời chim én

Nói về em, về em.

Thành phố đợi anh về

Gởi người em gái Sài Gòn

 

Giữa Sài Gòn tìm bạn

Khó hơn lên cung trăng

Cửa khóa kỹ, có thể nào vào được!

Bạn đang ở nơi nào

Tây Nguyên hay rừng đước

Theo câu dân ca không hẹn ngày về.

 

Nhớ bạn nhiều, đành gói kỹ tập thơ

Ném qua cửa, lạy trời đừng mưa ướt

Cái số chúng mình suốt đời cực nhọc

Nhớ đêm lạc rừng í ới gọi nhau.

 

Bạn giờ đang ở tận nơi đâu

Một câu hỏi không lời đáp lại

Có thành phố rồi, trăm niềm vui mới

Lại thích về với rừng,

Với ớt bột, me chua!

 

Bao kỷ niệm xốn xang cái buổi trưa hè

Tầng sáu nhìn xuống đường nơi mình đã ở

Nhớ hai bạn, nhớ một thời tuổi trẻ

Quen với đạn bom,

Khẩu súng chống càn.

 

Đọc thơ bạn, quên mọi điều buồn, giận

Biết rằng xa để được nhớ nhiều hơn

Biết rằng sách đã đến tay người nhận

Nhờ trời thương ta, nhờ “kín cổng, cao tường”.

 

Thôi nhé, bớt lang thang, tìm kiếm

Dù vốn dân gian ta biết: quý hơn vàng

Tuổi mơ mộng qua rồi, tóc đã nhiều sợi trắng

Để còn gặt nhau, ly rượu hàn huyên.

 

Thôi nhé, dù trăm người, trăm ngả,

Đường ta đi vẫn ánh sáng, tình thương

Đọc thơ bạn, ôi cái thời nghịch ngợm

Xin đổi cả cuộc đời lầy một phút rưng rưng.

Tìm lại Sóc Bom Bo

Thương nhớ nhạc sĩ Xuân Hồng

 

Sóc Bom Bo nay đã là thị trấn

Không còn nghe đêm vọng lại tiếng chày

Cụp cùm cum... ấm lòng người ra trận

Các con qua đây, mẹ nhớ từng ngày.

 

Cụp cùm cum... chỉ thấy rừng thấy suối

Muốn dừng lại lâu hơn để ôm hết vào lòng

Bếp lửa mò-o, cô em Stiêng váy đỏ

Đồng đội gọi rồi. Và mưa lạnh, đường trơn.

 

Hẹn với Bom Bo ngày về chiến thắng

Để thăm em, thăm mẹ, thăm rừng

Giờ anh đến, tên ai trên bia liệt sĩ

Đọc giữa chừng mà nước mắt rưng rưng.

 

Một thị trấn trẻ trung và hiện đại

Nhiều xe ô tô, nhiều bè bạn tìm về

Thiếu một tượng đài cho anh, người nghệ sĩ

Ôi tiếng chày ghi dáng Sóc Bom Bo.

Bức thư miền Nam

Đèn khêu nhỏ ngọn đêm đông

Đêm nay xuân đến giữa lòng miền Nam

Súng thù đây đó vang vang

Nhớ anh tha thiết muôn vàn anh ơi!

 

Thư đi đã mấy lá rồi

Thư về em vẫn bồi hồi chờ tin

Ba năm trời, vẫn là đêm

Vồng khoai, luống mía mình em cấy trồng.

 

Nhớ thương chôn chặt đáy lòng

Cắn môi cho nước mắt đừng trào ra

Từ khi anh vắng quê nhà

Ba lần gió bấc đổi mùa qua sông.

 

Ba lần xoài đã trổ bông

Vườn dâu, nong kén vẫn mong anh về!

Tiếng hò xao xuyến bờ tre

Nhớ chăng anh, những chiều quê nắng vàng?

 

Nhớ chăng anh, chuyến đò ngang

Lời ca chiến thắng cùng sang với mình?

Bây giờ lúa đã kém xanh

Đã bao lần cảnh quê mình đổi thay!

 

Nông dân bị cướp ruộng cày

Bát cơm khoai sắn mỗi ngày mỗi vơi!

Trường làng thuở nhỏ vui chơi

Quân thù đã biến thành nơi ngủ đồn!

 

Tiếng hò thôi vọng đầu thôn

Phập phồng giấc ngủ, héo hon canh gà!

Chúng ngăn núi, chúng rình nhà

Gót giày giẫm nát làng xa xóm gần.

 

Chúng còn cướp vợ đoạt con

Dập vùi ân ái, dày tan nghĩa tình

Mẹ già dứt ruột dưỡng sinh

Nhẫn tâm cũng bắt đoạn tình rứt ra.

 

Anh ơi! Nghe chuyện quê nhà

Căm thù sao khỏi xót xa nghẹn ngào?

Nhưng, miền Nam, mảnh đất màu

Tưới bằng máu lệ, khổ đau, oán hờn.

 

Đã ươm bao vạn mầm xuân

Chờ tin gió ấm một lần rộ hoa

Bóng anh, bóng Bác, bóng cờ

Bên em nghiêng xuống những giờ đấu tranh.

Cả miền Nam sẽ chuyển thư em

Thư em về anh thao thức suốt đêm

Em ơi em! Nửa đất nước thâm tình!

 

Quê em ở đâu? Anh không hề phân biệt

Dù Quảng Ngãi, Tân An, hay Cà Mau, Phan Thiết

Em với anh vẫn quen thuộc quá chừng!

Đã từng gặp nhau trên khắp nẻo đường rừng

Qua chín mùa thu khói lửa!

 

Em phải là em, nước da vàng úa

Giữa vùng tề, đưa bộ đội hành quân?

Em phải là em, đêm chiến thắng quây quần

Múa hát, liên hoan sát bên đồn giặc?

 

Thư em lạc về đây một chiều mưa tầm tã

Cả quê hương ta nghẹn ngào nức nở

Hướng về Phú Lợi đau thương

Nước mắt trào dâng cuồn cuộn sóng căm hờn!

Anh mở phong bì, nâng niu, nhè nhẹ

Lời thư em như lá hoa rung khẽ

A! khu Năm! Anh dừng lại nửa chừng

Anh nhớ một chiều trên bến Quy Nhơn

Chiều ấy em đi, các cô, các chú

Lo cho em từng viên thuốc, gói quà

Xem lại từ quai dép, chiếc ba lô

Căn dặn trăm lần, sợ chưa nói hết!

 

Thư em viết:

- “Chú cô ơi! Ai còn và ai mất?

Thư con về, có đến chú cô không?”

- Không, em ơi! Một dân tộc anh hùng

Không thể chết, dù bao người đã chết!

Qua những bàn tay thân thích

Thư em sẽ về xóm cũ làng xưa

Những nẻo đường quê xanh mát bóng dừa

Dù địa chỉ đã không còn đọc được

Dù mẹ già đã khóc mờ đôi mắt!

Dù chị hiền thôi dệt lụa may khăn!

Dù em thơ không còn tập đánh vần!

Thư em sẽ về, khắc sâu niềm tin tưởng

Nửa bên kia là mặt trời, ánh sáng

Nửa bên này là đêm tối âm u!

Dù chú cô đã gục ngã giữa lao tù

(Trên đất quê ta, còn muôn ngàn Phú Lợi!)

Dù những người thân em không còn nữa!

Thư em vẫn về tới đích, em ơi!

Vì cả miền Nam, hàng chục triệu người

Là má, là ba, là chị hiền em cả.

Con viết bài thơ dâng Bác

Vui sao giữa những ngày gian khổ

Bác bỗng về đây với chúng con

Tờ báo mới thơm mùi mực mới

Đến với con qua lớp lớp Trường Sơn.

 

Con nhìn Bác nghẹn ngào không chớp mắt

Bác Hồ đây, Cha của chúng con đây!

Bác vẫn khỏe hồng hào, trông rắn chắc

Hơn thuở đầu tiên Bác đứng giữa lễ đài!

 

Con nghe nói năm xưa Bác ra mặt trận

Cũng ruột nghé gạo đầy, cũng ống muối, ba lô

Giữa Hà Nội tươi vui đẹp màu áo sắc cờ

Bác vẫn giản đơn như cuộc đời bộ đội

Vẫn đôi dép cao su bốn mùa không thay đổi

Vẫn bộ đồ ka-ki quen thuộc, bạc màu

Mẹ hiền ơi! Từng hạt thóc cọng rau

Nuôi con lớn thuở nước non còn nô lệ

Mẹ có biết đâu ngày nay con có mẹ

Yêu thương con hơn máu mủ ruột rà

Mẹ không còn nhưng con mẹ đẻ ra

Đã lớn lên do tay Người dìu dắt

Con nhớ như in từng lời của Bác

Tiếng nói quê hương trong tiếng nói một người!

Con đếm được từng nhịp tim Bác đập

Dù giữa hai miền còn giới tuyến ngăn đôi

Trong xà-lim trước lưỡi lê máy chém

Hàng vạn chúng con đã thấy Bác bên mình

An ủi, vỗ về, tiếp sức đấu tranh

Dù đến cuối cuộc đời chưa gặp Bác

Đồng chí Cống, đồng chí Thuần, đồng chí Xuân Thu

Và muôn ngàn anh chị khác

Trước giờ chết, hiên ngang không khuất phục

Vẫn hô to: “Hồ Chủ tịch muôn năm!”

 

Có những em con chưa thấy Bác bao giờ

Trong giấc ngủ vẫn mơ chòm râu bạc!

Vẫn níu áo chú cô hỏi thăm ngày thống nhất

Vẫn làm dấu từng ngày trên bìa sách của ba

(Ba ở ngoài kia chắc đã gặp Bác Hồ

Nhất định ngày mai ba sẽ về với Bác).

 

Ngày mai tan lũ quân thù đế quốc

Chúng con sẽ về quanh Bác, Bác ơi!

Băng bó đau thương, xây dựng lại cuộc đời

Như muôn mạch máu li ti trở về tim vĩ đại

Con sẽ hôn những bàn tay thân ái

Gục đầu lên gối Bác, khóc như xưa

Thuở đầu tiên nghe tiếng nói Bác Hồ

Bác là tất cả trong lòng con, nửa nước!

Tiếng xa quay

Nhớ một người lính miền Nam

 

Ngày mai đây những thôn xóm yêu thân

Trước mắt anh đang nằm ngủ ngon lành

Sẽ bừng dậy trước một trời lửa đỏ!

Họng súng anh đang quay về phía đó

Trong đêm dài nghe rõ tiếng ru con!

Vòng đai thép sát nhân đang vít chặt những đường mòn

Dưới gót chân anh: gốc rạ, cành khô cũng giật mình tỉnh giấc!

Anh nín thở nép mình sau gò đất

Mắt căng lên trong bóng tối chập chờn

Làng nào đây? Ồ, cũng những đụn rơm

Con mương nước, gốc dừa xiêm

Và chiếc cầu tre gập ghềnh như sắp đổ!

 

Anh nghe tiếng trẻ nô đùa trước ngõ

Tiếng chày khua và cả tiếng xa quay

Anh cắn môi... Trời! Những tiếng xa quay!

Sao khắc khoải như tiếng người thương nhớ!

Anh biết quê anh giờ này chưa ngủ

Vợ anh vẫn chong đèn kéo sợi

Mắt thâm quầng vì thao thức, lo âu

Anh biết con anh còn “đánh bốt”, “phá cầu”

Đùa nghịch sáng đêm vẫn còn mê mải!

Họng súng anh đang chĩa về phía ấy

Về phía con anh! về phía vợ anh!

Tiếng xa quay vẫn ấm dịu, hiền lành!

 

Chúng nó bảo: “Không được run tay súng!”

Chúng nó bảo: “Vùng này là Việt cộng

Kẻ thù trước mặt anh

Hãy nhắm trúng, bắn nhanh!”

Tiếng xa quay và tiếng trẻ gọi đàn

Như tiếng hát quê hương muôn đời thắm thiết

Kẻ thù ở đâu? Nòng cây súng thép

Chĩa vào ai? Anh hạ xuống, run run

Sau lưng anh là bóng tối đen ngòm

Vòng đai thép sát nhân đang dồn anh vào tội ác!

Tiếng xa quay vẫn dịu dàng, tha thiết

Anh gục đầu lên báng súng ướt sương đêm

Anh muốn bẻ tan những trói buộc xích xiềng

Anh muốn chân anh phải biến thành đá, sắt!

Bờ ruộng hốc cây thành hang thành vực!

Cho khuất đi những hình ảnh yêu thương

Anh muốn kéo ghì bóng tối giữa quê hương

Anh muốn mặt trời không bao giờ mọc nữa

Cho mãi mãi còn tiếng cười bên bếp lửa!

 

Đêm sáng dần: gà gáy rộn trong thôn

Mây ửng hồng và chim hát véo von

Những bóng dừa xanh nhô đầu trên mái rạ

Tiếng chày lại khua vang bên bếp lửa

Và tiếng xa quay: tha thiết, dịu dàng

Lệnh tiến lên! Anh run rẩy bàng hoàng

Súng đã nổ! Có thể nào lùi được!

Nòng súng anh đang chĩa về phía trước

Đạn lên rồi! Trời! Phải bắn ai đây?

Ai nhìn quanh: những cây súng xuống tay

Cũng run rẩy như tay anh run rẩy!

Có tiếng con ai khóc sau lần cửa ấy

Vút qua đường một bóng dáng quen thân

- “Bắn!” - “Đồng bào! không! đừng bắn các anh!”

Những họng súng giơ lên bỗng gục đầu xuống đất

Bắn mẹ, bắn vợ ta ư? Trời! Quân khốn kiếp!

Anh cắn chặt môi, máu chảy ròng ròng

- “Bắn!” - “Không bao giờ! Không bắn, không!”

Một tiếng nổ xé tai. Anh chồm lên phía trước

- “Địch ở sau lưng!” - Anh cố gào lần chót

Trước mắt anh, trời đổ sụp xuống rồi!

Anh nghe tiếng xa quay dìu dịu ngân dài

Như tiếng mẹ ru con bên dòng sông quê cũ!

 

Từ đó đêm đêm làng tôi không ngủ

Khi nghe tiếng xa quay thắm thiết, thân tình!

Mỹ Diệm quét càn không bẻ được lòng dân

Tiếng xa quay vẫn đều đều bên bếp lửa!

Qua xóm cũ

Nhớ hôm nào gặp em ngồi giữa nắng

- Chỗ ngày xưa hai đứa thường ngồi

Sóng biển dưới chân em sùi bọt trắng

Phủ lên đá ghềnh, lớp lớp cuốn trôi.

 

Mắt em nhìn biển khơi bát ngát

Ngóng một bóng tàu hiện dưới chân mây

Tàu Liên Xô chuyển quân ta tập kết

Nghe tin đồn nay sẽ qua đây.

 

Anh bảo em: “Thôi, đừng đợi nữa

Tàu chúng mình chạy mãi ngoài khơi xa

Bóng cây bổ trùm lên đầu hai đứa

Em vẫn ngồi im, đôi mắt thẫn thờ.

 

Anh nắm tay em, bàn tay bé nhỏ

“Anh đi đi!” Kìa, em lại dỗi rồi!

Anh bấm bụng ngồi nán thêm chút nữa

Cố chiều em một lần chót này thôi!

 

Có tiếng gà rừng xôn xao nắng xế

Sóng vẫn thì thầm vỗ dưới chân ta

“Tàu chưa đến chắc là tàu... đi trễ”

Trong tiếng cười nghe bao nỗi thiết tha.

 

Hôm nay anh về qua xóm cũ

Đến chỗ ngày xưa, ruột thắt từng cơn

Giặc bắt em rồi, những loài thú dữ!

Biển dưới chân anh gào thét, căm hờn!

 

Không còn em để đợi tàu nước bạn

Không còn em để giận dỗi buồn thương!

Trước mắt anh những tàu tuần hung hãn

Như bầy cá đen khát máu ngăn đường!

 

Hòn Yến của ta vẫn xanh rờn cây cỏ

Nhớ ngày nào em quả quyết với anh

Tàu Liên Xô sẽ chạy qua nơi đó

Ơi, trọn niềm tin bé nhỏ chân thành!

 

Anh nhìn biển khơi nhớ thương da diết

Cũng khát bóng cờ sao thắm em ơi!

Sáu năm rồi, hôm nay anh mới biết

Bến lòng em, tàu bạn ghé lâu rồi!

Thức giữa mùa xuân

Gửi em trên miền Bắc

 

Một sáng xuân năm nào

Trước hoà bình lập lại

Theo má về quê ngoại

Xanh biếc những hàng cau.

 

Em, chị nắm tay nhau

Chạy trên đường đá sỏi

Em ngắt chùm hoa dại

Mừng tuổi chị đầu năm

Chị tặng em chiếc khăn

Có thêu dòng tên nhỏ.

 

Quê ngoại bên kia sông

Hoa ô môi nở tím

Ngồi đợi đò qua bến

Chị hát cho em nghe

Những câu hát ngày thơ

Má thường ru em ngủ

Đôi môi em mọng đỏ

Uống từng hớp ngọt ngào

Trời xanh cao rất cao

Vút một đàn chim én.

 

Sáng nay xuân lại đến

Đò không còn qua bến

Mộ má chôn giữa đồng

Hoa ô môi phủ kín.

 

Quê ngoại bên kia sông

Một vùng đất trống không

Thỉnh thoảng lô cốt địch

Quét sang vệt lửa hồng.

 

Bao giờ em với chị

Cùng trở lại thăm quê

Chị sẽ hát em nghe

Câu hát ngày thơ trước

 

Đêm nay chị thao thức

Đếm từng bước xuân về

Trong rào thép lưỡi lê

Chị cười và chị khóc.

Bài thơ gởi bạn

Nhớ lại năm nào trên cảng Quy Nhơn

Cô gái miền Trung

Lau lệ, tiễn chồng đi tập kết

Nép vào ngực chồng, trước giờ tạm biệt

Thẹn thùng bảo nhỏ như sợ ai nghe:

- Tàu của “mình” lớn quá, đẹp ghê

Chắc chở tới một trăm người, anh nhỉ?

 

Anh bỗng mỉm cười nhìn chị

Thương vợ bàn chân chưa ráo đất bùn

Rất quê mùa như hạt lúa cọng rơm

Chưa thấy biển khơi, chưa từng nghe sóng vỗ

Chưa gặp đồng chí Ba Lan hiền lành, cởi mở

Yêu Việt Nam như đất nước Ba Lan

- Không phải tàu mình, tàu nước bạn Ba Lan

Mắt chị mở to lắng từng câu anh nói:

- “Bên ấy cũng có rừng có núi

Cũng có sông xanh, đồng ruộng phì nhiêu

Cũng có “Bác Hồ” và có Đảng thân yêu

Xưa gian khổ nên ngày nay hạnh phúc

Cô gái Ba Lan xa chồng không khóc!”

 

Chị bỗng lườm anh má ửng đến xinh

- Tàu Ba Lan (lại e thẹn nhìn quanh)

Cũng là của chúng mình, anh nhỉ?

- Em tham lam - anh cười trêu chị

Muốn nói thêm nhưng thuyền đã cập bờ

Hôn vội người yêu, anh bước xuống ca nô.

 

Mấy năm qua, trên đường chiến đấu

Nửa nước tôi đi sóng gầm bão tố

Câu nói ngày nao nghe được tình cờ

Từ miệng người con gái ngây thơ

Còn đọng mãi bên lòng như bài thơ tuyệt đẹp

Cho đến hôm nay về qua ngõ hẹp

Có em bé nghèo níu áo hỏi tôi

(Ngừng quay xa, đôi mắt ngẩng nhìn trời):

- “Mình” đã bắn trúng mặt trăng rồi, hả chú?

Ai giảng cho em điều kỳ diệu đó?

Liên Xô là “mình”, em bé gái ơi?

Hôn mái tóc thơ khét nắng, bồi hồi

Tôi chợt nhớ chuyện ngày nào trên hải cảng.

Những bài thơ Giang Nam hay, ý nghĩa

Nhìn vào số lượng tác phẩm Giang Nam viết, người đời không khỏi khâm phục niềm đam mê, sự lao động bền bỉ đến trọn đời của nhà thơ. Cái tài của ông là gợi mở ra những kỷ niệm sâu sắc và rất đỗi gần gũi, quen thuộc với đời sống con người qua từng con chữ. Với giọng tâm tình thủ thỉ, thơ Giang Nam khiến tâm hồn ta thêm rộng mở, yêu thương hơn.

Vô duyên

Gặp bài thơ cũ viết tặng em

Giấy đã vàng chưa đến tay người nhận

Trong đáy ba-lô, giữa bao thư bè bạn

Người đã xa rồi, thơ cũng hoá vô duyên...

Mùa xuân lên với bạn

Rượu “Mẫu Sơn” uống mềm môi

Tôi không biết mình hay Lạng Sơn đang nói

Câu ca dao một thời đắm đuối

“Đồng Đăng có phố Kỳ Lừa…”

 

Tôi như chàng trai mãi vui quên lời em dặn

Tôi như cơn gió lang thang lạc giữa cánh rừng

Đứng bên bờ sông Kỳ Cùng

Mà ngỡ đang nhìn dòng Sài Gòn nước đỏ

Hoa đào trên cao rắc ngàn chấm lửa

Ôi mùa xuân năm ấy chúng ta quen.

 

Anh lên xứ Lạng tìm em

Đồi núi nhấp nhô, dòng sông mờ ảo

Anh mê chợ Đồng Đăng trưa ngồi uống rượu

Anh mê cô gái Tày cái miệng làm duyên

Hình như tôi lại sắp quên

Hình như rượu Mẫu Sơn mùa xuân này rất ngọt.

Mùa xuân thăm chùa

Bước vào nơi tôn nghiêm bỗng sững lại nhìn lên

Ông đứng đó mắt trợn trừng, chuỳ nắm chặt

Dân gian vẫn gọi ông là ông “Ác”

Lấy cái ác răn đời hẳn ông chẳng vui đâu.

 

Ông “Thiện” hiền từ như cây bưởi, cây cau

Chút hóm hỉnh trong nụ cười nửa miệng

Người đi qua bỗng thấy lòng xao xuyến

Chắc ông đã buồn, vui không chỉ cho riêng mình.

Thời gian

Buổi chia tay chưa nói được điều gì

Nào ngờ những tháng năm đằng đẵng

Xa cách trong không gian, khoảng trời đầy bom đạn

Đôi mắt em nhìn đau đáu phương xa.

 

Buổi chia tay thành phố nắng chan hòa

Anh nhớ suốt thời cây bàng lẻ bóng

Trong im lặng, nghe cuộc đời ngưng đọng

Nghe trái tim thầm gọi trái tim.

 

Thời gian qua đi và anh và em

Không đếm hết những đêm dài thương nhớ

Buổi gặp nhau cây bàng còn đó

Tưởng mới hôm qua đau đáu em nhìn.

Con vẫn sống

Gởi con

 

Hai năm dài bỗng nhận được tin con

Ba mừng lắm, biết rằng con vẫn sống.

 

Đôi mắt con chưa biết trời cao rộng

Có chim ca và mây trắng, nắng hồng

Trên đường dài, đôi gót nhỏ màu son

Chưa đi trọn một vòng quanh khám!

Sau cửa xà lim khát từng tia nắng

Thân con vàng võ, héo hon.

 

Ba muốn viết bài thơ có biển rộng trăng ngàn

Dành để tặng con, người ba yêu nhất

Năm mười năm sau, lật từng trang sách

Con sẽ mỉm cười tự hỏi: Ai đây?

Ba viết cho mình hay cho cả tương lai?

 

Ở đâu có đàn em nhỏ

Tóc thắt nơ hồng, rộn ràng ca múa?

Ở đâu có cô bảo mẫu hiền từ

Lo cho con từng miếng cá cọng rau?

Dạy con nét gạch đầu trên cát trắng

Khóc khi con ngã đau, cười khi con ngủ ấm

Con biếng ăn đã lo sợ cuống cuồng

(Ôi những nàng tiên của lứa tuổi măng non!)

 

Ở đâu có cô giáo trẻ

Biết rất nhiều chuyện hay trong sách vở

Thường kể: “Ngày xửa ngày xưa…”

Cả lớp ngồi nghe mê mải say sưa

Giúp con cắt móng tay, dạy con trồng rau cải

Dắt con qua đường, bắt xe ngừng chạy

Lau mồ hôi trên đôi má phính hồng

Những chiều mưa nhường áo khoác cho con?

 

Ở đâu quý từng hơi thở

Nâng niu từng lời ca điệu múa

Cô y tá đầu giường thức trọn năm canh

Nghe tiếng con ho, nhói cả ngực mình?

 

Ở đâu chú công an, bộ đội

Đêm rừng rậm hùm beo, ngày sương mù hải đảo

Cắn răng cầm súng đứng canh

Giữ cho con giấc ngủ ngon lành?

 

Ở đâu chắp đôi hài cho cuộc sống?

Ở đâu dày xéo tuổi thơ?

Con ơi, trời cao lồng lộng

Vẫn thiếu cho con từng tia nắng nhạt mờ!

 

Không, con ơi, hãy vững lòng tin tưởng

Ngày mai tất cả sẽ về con

Cô giáo trẻ với mái trường xinh xắn

Và chú công an bộ đội biên phòng

Sẽ về con những ông sao xanh đỏ

Đêm trung thu vườn trẻ sáng muôn trăng

Xung quanh con, sóng gầm và bão tố

Xà lim đen đang từng phút rạn dần!

 

Tóc con thắt nơ hồng như bướm đậu

Sau giờ làm, ba má đến tìm con

Con xin phép cô chạy vù ra ngõ

Vòi ba mang tập sách học vần.

 

Rồi tung tăng, đôi mắt cười rạng rỡ

Bàn tay con dắt tay má tay ba

Ba mơ rồi! Con ơi, loài quỷ dữ

Mấy năm dài đã nhốt nửa tim ba.

 

Càng thương nhớ con càng hăng chiến đấu

Rút ngắn đường cho mơ ước tương lai

Con nhen mãi trong lòng ba ngọn lửa

Đốt cháy kẻ thù và đêm tối chông gai.

Trước giờ chiến đấu

Một đêm nữa rồi mai ra chiến đấu

Sao lòng anh bỗng hồi hộp trăm chiều

Nằm bên em, nghe hơi thở đều đều

Cả thôn xóm đang âm thầm chuẩn bị.

 

Dưới mái lều xiêu, bếp còn âm ỉ

Cơm nắm rồi, cất kỹ vẫn còn lo!

Hai đứa gối chung một mảnh sao cờ

Mát dịu, thơm thơm như mùi áo mới.

 

Gà gáy rồi sao mà trời vẫn tối

Muốn gọi em, bỗng dừng lại, tần ngần

Thương em nhiều, con mọn nách bên lưng

Tù tội, khảo tra, vẫn theo cách mạng!

 

Ngủ đi em! Ngày mai khi trời sáng

Ta sẽ xông lên: chiến đấu mới bắt đầu

Chúng nó: súng, lê, máy chém, nhà tù

Không ngăn nổi bàn chân ta bước tới.

 

Ngủ đi em! Ngày mai bước vào trận mới

Cùng bà con, hãy xẻ khổ chia đau!

Hãy ôm ghì, hãy níu chặt lấy nhau

Đừng để kẻ thù dập vùi, chia cắt!

 

Mẹ có ngã dưới làn roi độc ác

Em hãy lăn vào đỡ mẹ đứng lên!

Con của chúng ta dù khát sữa cổ khan

Đã có bên em trăm bầu sữa mẹ!

 

Ta sẽ thắng vì sức ta trời bể

Bịt họng ca-nông, chặn đứng xe thù!

Chiến thắng về, anh sẽ bế con thơ

Hát cho em nghe như buổi đầu mới gặp.

 

Em thức giấc rồi... cứ ngủ nữa đi em

Đã có anh canh chừng giờ chiến đấu.

Bài thơ tháng tám

Tôi viết bài thơ tháng tám

Giữa lòng đất nước quê ta

Mười bốn năm rồi, nghe như mới hôm qua

Tôi lại đứng giữa mùa vui lịch sử!

Sung sướng quá! Tôi muốn cười muốn nói

Muốn thét to lên như thuở ấy ra đường

Dao chặt cá sáng ngời, đeo lủng lẳng bên hông

Sóng nước bao la cuộn mang màu cờ đỏ

Cơm chín quên ăn chạy vù ra ngõ

“Đi cướp chính quyền!” Ơi ới gọi nhau

Cuống quýt say sưa, vứt cả áo đội đầu

Phút lịch sử, nghẹn ngào, tay chặt nắm

Đập xuống bùn đen quân thù hắc ám

Tôi bước đi lần thứ nhất trên đời

Đầu ngẩng lên, nhìn thẳng tới tương lai

Giữa gậy gộc, xà beng và câu liêm dáo mác.

 

Ngày kéo dài quá gà gáy, nửa đêm!

Ăn đứng, ngủ ngồi, giữa hai cuộc mít-tinh

Dưới bóng trăng cởi trần đứng gác!

Áo giặt chưa khô, tì tay lên ngọn mác

Tôi nghẹn ngào nhìn thôn xóm quanh tôi

Cũng vẫn điếm canh, mương nước, lưng đồi

Sao bỗng trở nên hiền lành, tha thiết?

(Chiếc cùm gỗ nặng nề không xê dịch

Bị chẻ tung rồi! Hết khoá chặt bước chân ta!)

Lần đầu tiên từ thuở mẹ sinh ra

Tôi được gác cho đồng bào tôi ngủ!

Tôi biết sống từ mùa thu tháng tám

Biết làm người, biết tập bước một hai

Bỡ ngỡ, vụng về, nhưng tự hào biết mấy

Mẹ vịn vai con ra đình làng dự hội

Dưới bóng đa già nghe xoá nợ, tức tô

Nước mắt rưng rưng nhỏ từng giọt trên cờ

Mơ ước ấy, suốt đời chưa dám nghĩ!

Ơn cách mạng khắc sâu vào xương tủy

Dù chén gạo chia phần đã ăn hết từ lâu!

Dù tạm thời đất nước bị chia đôi

Mẹ vẫn tin một ngày mai thống nhất!

Tôi viết bài thơ tháng tám

Trên nửa mình đất nước quặn thương đau

Ôi! Những đêm dài Rạch Giá, Cà Mau

Long Mỹ, Thổ Sơn... đen ngòm quân ác quỷ

Chiến khu Đôi! Xóm, làng, nương, rẫy!

Tiếng bom nào nổ xoáy óc tim ta!

Tôi ngồi đây nghe từng phút, từng giờ

Đất nước quanh mình trăm vết thương rỉ máu

Đang lớn lên bừng bừng như vũ bão

Triệu bàn chân quyết đạp ngã quân thù!

Tháng tám hôm qua là trận mở đầu

Cho tháng tám ngày mai long trời lở đất!

Có tháng tám là có ngày thống nhất!

Mở đường

Thuở ấy mới vào nghề

Óc, tim còn bỡ ngỡ

Anh dạy tôi cầm búa

Bàn tay tôi run run.

 

Tôi đau khổ âm thầm

Khi các bạn đùa ghẹo

Tự trách mình chậm hiểu

Bao giờ bằng các anh?

 

Anh biết đời tôi khổ

Cày mướn giữa bùn sâu

Anh muốn tôi làm thợ

Và bước đi thẳng đầu.

 

Những trưa hè nắng gắt

Trườn, lết dưới gầm xe

Anh dạy tôi chữa, lắp

Cơm gọi không chịu về.

 

Có gì đè trên ngực

Tôi khe khẽ rùng mình

Khối thép ngăn tầm mắt

Không cho thấy trời xanh.

 

Ngừng tay anh thở dốc

Câu nói siết vào tim:

Muốn ngày mai hạnh phúc

Đừng sợ khổ nghe em!

 

Những ngày xa xưa ấy

Không quên được anh ơi!

Bao giờ thành thợ máy

Nhớ ơn anh suốt đời!

 

Chiều nay anh bị bắt

Giữa “chiến dịch Đồng Tâm”

Tôi còn đang ngơ ngác

Còng đã khoá tay anh.

 

Chưa kịp khoác lên người

Chiếc áo xanh lấm bụi

Nhìn chúng tôi anh cười:

“Thôi bà con ở lại!”

 

Những họng súng đen ngòm

Đã xô anh ngã sấp

Mắt chúng tôi trừng trừng

Ruột đau như ai cắt.

 

- “Đứa nào là Cộng sản

Khai đi, sẽ được tha!”

 

Anh vẫn đứng lặng thinh

Mấy lần môi mấp máy

Một chiếc lá lìa cành

Bay ngang trời vẫy vẫy.

 

- “Đứa nào là Cộng sản

Ông hẳn biết hơn tôi!

Cộng sản là mặt trời!

Là áo cơm, thống nhất!”

 

Một lời nói chưa dứt

Anh ngã dưới đòn roi

Mắt anh vẫn sáng ngời

Một vì sao không tắt!

 

Giờ đây anh sống, chết?

Khám lớn hay Côn Lôn?

Tiếng máy vẫn gầm thét

Như xoáy sâu căm hờn.

Ba sẽ không buồn, không khóc

Gởi con

 

Mười ngón tay non bụ bẫm

A vào nắm lấy tóc tôi

Tôi giơ thước lên doạ đánh

Ngây thơ nó mủm mỉm cười.

 

Vợ tôi dừng chân trước ngõ

Quằn vai nặng gánh nước đầy

Mồ hôi lăn dài trên má

Nhìn con mê mải quên đi.

 

Bao giờ con có áo mới?

Bao giờ con có xe máy?

Con được chơi trên thềm gạch

Được ăn bát sữa thơm đầy?

 

Không thể sống đời tủi nhục

Ba đi theo chú, theo cô!

Má con cười trong nước mắt:

- Xa anh, em đếm từng giờ!

 

Cách mạng là cơm, là áo

Ước mơ ngàn thuở con ơi!

Để cho đời con đẹp mãi

Ba xin đổi cả cuộc đời!

 

Bỗng một buổi chiều nắng tắt

Nghẹn ngào... đưa đến tin con!

Mảnh giấy vàng hoe, rách nát

Vượt bao ngõ tối, bốt, đồn!

 

“Mình ơi! Chị vừa bị bắt

Hôm qua chúng nó vây nhà

Tội nghiệp cháu Trang còn bú

Quân thù cũng chẳng buông tha!”

 

Ôi! Những gì tha thiết nhất

Trong mươi dòng chữ run run!

Con ơi! Quân thù độc ác

Toan vùi cả tuổi măng non.

 

Ba sẽ không buồn, không khóc

Dù thương con lắm, Trang ơi!

Dù biết rằng con chưa chết

Trong tay lũ quỷ giết người!

 

Không. Con không thể chết

Súng gươm nào giết được con

Con mới biết cười biết khóc

Tuổi con là tuổi yêu thương.

 

Từng phút từng giờ ba thấy

Con đang lớn trước kẻ thù

Như những má, ba, cô, chú

Trước cực hình, đầu vẫn cất cao!

Món quà bé nhỏ

Chỉ là một chiếc kim găm túi

Trong ba lần giấy gói xinh xinh

Ôi! Những chiếc kim găm bé nhỏ

Tầm thường như bao vật nhỏ quanh mình!

 

Mấy mẫu đan thêu, một cây lược nhựa

Vài hòn bi một chiếc ảnh bán thân

Không gì hết nhưng cũng là tất cả

Của tuổi thơ không trở lại hai lần!

 

Em cài túi chiếc áo hoa em mặc

Yên lòng rồi, em chạy nhảy vui chơi

Như những cánh chim đẹp trời miền Bắc

Anh ngồi đây nghe rõ tiếng em cười!

 

Thuở anh tuổi em, nước còn nô lệ

Anh chưa bao giờ dám mơ ước xa xôi

Anh theo mẹ những ngày đông phiên chợ

Tay khư khư nắm chặt túi không rời!

 

Ôi! Những chiếc kim găm sáng ngời quyến rũ!

Ước gì anh được một chiếc để cài!

Anh sẽ giữ những hòn sành đẹp nhất

Trong túi anh, như những hạt trai.

 

Anh sẽ giữ nguyên cả gia tài vô giá

Một con gà đất, mấy đồng xu!

Ôi những đồng xu đã mất hàng chữ số

Của mẹ hiền, là nước mắt mồ hôi!

 

Anh nhớ những ngày gian lao kháng chiến

Thiếu từ hột muối đến chiếc kim găm

Đêm hành quân lỡ dẫm gai đau điếng

Vẫn cắn răng, không chịu tuột sau hàng.

 

Anh cầm chiếc kim găm xinh xắn

Tưởng nắm bàn tay dày dặn của em thơ

Sao anh chẳng nhỏ đi vài chục tuổi

Để được cùng em chạy nhảy reo hò.

 

Để sống lại những thèm thuồng mơ ước

Để mài thêm sắc nữa chí căm thù

Để gặp lại những người anh yêu nhất

Đã ngã rồi, không dậy nữa em ơi!

 

Anh hiểu lòng em qua món quà bé nhỏ

Cám ơn em! Người em nhỏ không tên!

Trước tờ giấy trắng

Chị ngồi trước tờ giấy trắng

Hàng giờ không viết một câu

Bóng cây ngắn dần theo nắng

Đàn trâu chậm chạp qua cầu.

 

Mái tôn nóng bừng ngột ngạt

Trán con lấm tấm mồ hôi

Cổng đồn mấy thằng lính gác

Đứng im như chết lâu rồi!

 

Con bé nhay nhay vú mẹ

Bàn tay nhỏ bé mân mê

Chum chúm môi hồng nở hé

Chói chang nắng lửa trưa hè.

 

Có gì cay cay trong mắt

Có gì mằn mặn trên môi

Không, không thể là nước mắt!

Cắn răng, quyết giữ cuộc đời!

 

Vụt hiện những ngày kháng chiến

Giành từng góc ruộng bờ ao

Vụt hiện những ngày trên bến

Vẫy khăn anh bước xuống tàu!

 

Chúng muốn em cầm dao cắt ruột

Xẻo từng thớ thịt, đường gân

Cả biển rộng trời xanh bát ngát

Của chúng ta và Tổ quốc yêu thân.

 

Con lại khóc ngất trong tiếng thét

Đôi tay gầy cuống quýt bíu vai em

Em điên mất! Kìa, làn môi mọng ướt

Rời vú em vẫn còn nút, còn thèm!

 

Có nên viết, để con ta được sống

Dù một ngày, một buổi nữa rồi thôi!

Em là mẹ, lòng ai không dội sóng

Trước tình con, khi bão nổi những cơn dài.

 

Chị cầm viết, tần ngần... môi mím chặt

Bỗng cau mày, ôm vú, mắt rưng rưng

Cán viết rời tay lăn tròn xuống đất

Dấu răng con trên đầu vú tím bầm!

 

Chị bỗng giật mình nhìn con trông nuối

Đôi mắt con như hờn dỗi, nghẹn ngào

Con không nói, nhưng chị nghe tiếng nói:

- “Có thể nào như thế được, mẹ ơi!”

 

Có bóng ai về bên cạnh chị

Màu áo quen quen mắt sáng ngời

Da sém nắng, mặt buồn, nghiêm nghị:

- “Có thể nào như thế được, em ơi!”

 

Chị bỗng vùng lên, tưởng đang nắm tay chồng

Day dứt quá, giữa buồn, vui, mừng, giận

Lũ quỷ ập vào, dí súng bên hông

Chị vẫn ngồi nghiêm trước tờ giấy trắng.

Chùm tứ tuyệt cho em

Điện nhấp nháy bờ xa, sương lạnh

Mà vẫn nghe máy nổ dưới chân đèo

Chợt nhớ sắp vào mùa gieo hạt

Đêm ở quê nhà em ngủ được bao nhiêu?

(Hồ Balatông Hunggari 1977)

 

Đã hẹn với nhau ngày thắng giặc

Về ven rừng cũ hái phong lan

Năm năm rồi nhỉ em còn nhớ

Tết ngoài này, lòng ở Trường Sơn.

(Hà Nội 1980)

 

Biển nói với em về hạnh phúc

Và với anh về những chuyến đi

Đêm không tiếng sóng nằm thao thức

Biển và em nỗi nhớ tràn đầy.

(Hà Nội 1981)

 

Chiều mưa Sài Gòn, gió giật những cành me

Nghe bão miền Trung thương em một mình bối rối

Bao cơn bão đi qua cuộc đời con gái

Vẫn mình em chống chọi, vẫn mình em.

(Thành phố Hồ Chí Minh 1982)

 

Có cái gì trong nắng, nắng vàng hơn

Có cái gì trong xôn xao sóng vỗ

Anh nhìn đâu cũng thấy màu áo đỏ

Em xa rồi, tất cả nói thay em.

Mười năm

Mười năm ta lại gặp ta

Đêm về giành lại quê xa đợi người

Vui sao nghe tiếng em cười

Mảnh trăng đồng chí giữa trời sáng trưng

Con đường sỏi đỏ qua rừng

Bông cơm nếp nở thơm lừng áo anh.

 

Đoàn quân đầu bịt khăn rằn

Súng dài chấm đất mắt quầng tay chai

Nhớ đâu dồn lại một ngày

Đồng bò máu chị dải đầy đường chuông

Em nghe biển gọi đêm buồn

Muốn hôn song cả tâm hồn chị yêu.

 

Nhanh lên đồng chí quê nghèo chờ ta

Biết mấy trăm chiều chờ ta

Ta về từ chiến khu xa

Với mẹ nổi lửa, với cha thiêu đồn

Chắc trên hòn giữ đá bàn

Nổi mã la uống rượu cần càng say

Bắp rang còn âm bàn tay

Nuôi ta như bát nước đầy ngày xưa.

 

Mười năm ta lại gặp ta

Vui xa ngày hội làng xa xóm gần

Đất vui giành được mùa xuân

Chị ơi! Biển vẫn thét gầm mà vui.

 

Người đi rực rỡ bên người

Trồng trên bãi bắn hoa cười cho ai

Nghe còn sáo mở luống cày

Nghe dòng sông động những ngày chợ phiên

Cờ bay trên ngọn sầu riêng

Cô du kích nhỏ đứng lên thật rồi.

 

Hỡi người anh áo mòn vai

Đắng cay đã lắm ngọt bùi chưa quen

Nghĩ gì mà bỗng lặng im

Mắt rưng ngước nhìn lên Bác Hồ.

 

Mười năm ta lại gặp ta

Mười năm đất dạy bài ca anh hùng

Mười năm đặt chân bàn chông

Mười năm giữ những dòng sông ngọt lành

Sài Gòn đây của các anh

Ôi mùa xuân ấy ngỡ mình chiêm bao

Chưa về đá bạc cù lao

Chị ơi! Biển vẫn thét gào trong em

Từng đêm xuất kích từng đêm

Đánh giặc Mỹ bằng trái tim quê mình.

 

Em qua vàm cỏ sóng sánh

Đạp lên miểng pháo vượt vành đai xa

Càng vui đất rộng bao la

Nhớ đêm trăng sáng cùng ta xuống đường

Mười năm hạt đã thành rừng

Cuộc hành quân vẫn chưa dừng còn đi.

Vào hè

Vào hè

Tiếng ve kêu trên hàng cây phượng vĩ

Cái nắng ong ong chạy suốt tuổi học trò

Hương đồng nội lan xa

Giữa phố phường nghe có mùi hoa sen, hoa bưởi.

 

Vào hè

Những cơn giông, đến và đi bất chợt

Trời thoắt xanh, thoắt đen sẫm màu chì

Mới thả diều lại đùa vui bóng nước

Ôi mùa hè xin ở lại đừng đi.

 

Vào hè

Má em hồng hơn, tiếng cười em trong hơn

Tuổi thơ trôi qua lúc nào không nhớ

Có phải tình yêu như quả xoài chín đỏ

Trong nắng hè, anh muốn ghé môi hôn

Về đi em mùa xuân

Mẹ đặt tên em: Mùa Xuân

Như muốn dành cho em tất cả

Tiếng hót chim sơn ca

Và màu xanh của lá

Đóa mai vàng, con tàu trắng ra khơi.

Có đường phố em quen, có ánh mắt nụ cười

Có mưa bụi thẫn thờ trên mái tóc

Mẹ đặt tên em Mùa Xuân

Mà sao vắng em giữa dòng người vui xuân xuôi ngược.

 

Anh tìm em trong nắng hanh vàng,

Anh tìm em giữa trăm màu áo

Đã qua rồi những ngày giông bão

Thành phố hồng hào, trẻ lại mấy mươi năm

Tiếng trống múa lân đến với rừng, với đảo

Điện lung linh trên dãy phố cao tầng

Anh lại nhớ một ngày rất đẹp

Mẹ đặt tên em: Mùa Xuân.

 

Về đi em, Mùa Xuân

- Dù chỉ như mùa xuân đất trời

Dù chỉ để mừng, để khóc

Để đi lại con đường em đi học

Để nghe câu hát ru đẫm nước mắt một thời:

“Nhà Bè nước chảy chia hai…”

Nơi ấy đêm nay anh biết rằng em đang thức.

 

Về nỗi cô đơn của người nghệ sĩ

Đó là nỗi cô đơn của Tố Như tiên sinh,

Thời ông sống và viết Truyện Kiều tuyệt tác

Ai người hiểu ông, ba trăm năm nữa chăng?

Đọc câu thơ mà lòng đau như cắt.

 

Đó là nỗi cô đơn của Nguyễn Khuyến, Tú Xương

“Đời loạn đi về như hạc độc”

“Đêm nảo, đêm nao tớ cũng buồn”

Đất nước bị xéo dày và nhà thơ bất lực.

 

Đó là nỗi cô đơn làm nên những thiên tài

Nỗi cô đơn của một người

Và hàng ngàn người khác

Hạnh phúc, tình yêu, tự do, sự nghiệp

Rất riêng mà rất chung.

 

Nhà thơ viết cho mình và cho nhân dân

Số phận con người, ngàn đời câu hỏi

Bao thế lực bạo tàn chống một người con gái

Bậc tài năng ẩn sau luỹ tre xanh.

 

Thời đại khác xưa rồi, đời đang có mùa xuân

Nỗi cô đơn đã có người chia sẻ

Không phải nỗi cô đơn kiêu căng ích kỷ

Mà nỗi cô đơn giục giã những tấm lòng.

Khúc mở đầu

Vậy là đã ba mươi năm

Các anh ra đi

Trong cái đêm mùa xuân đầy tiếng súng

Cái đêm đỏ cờ thành phố Sài Gòn náo động...

 

Ai, trong dòng người hôm nay cuồn cuộn trên đường phố

Còn nhớ các anh?

Những em bé ra đời giữa xóm nghèo ngập ngụa rác bùn

Đã thành những chàng trai

Những người vợ năm xưa mặc áo vá vai

Che giấu và nuôi chồng đánh giặc

Tóc họ bây giờ có bao nhiêu sợi bạc

Ai còn nhớ họ

Ai còn nhớ các anh?

 

Vậy là đã ba mươi năm

Các anh ra đi và không trở lại

Thắp giữa Sài Gòn ngọn đuốc thiêng chói lọi

“Mỹ không thể thắng chúng tôi

Dù có trong tay nửa triệu quân hùng hổ

Dù đã san bằng bao nhiêu làng quê Việt Nam nghèo khổ”

Những người “Việt cộng” thông minh

Có mặt ở mọi nơi

Đánh vào những lúc bất ngờ

Trước sự bàng hoàng của các chủ nhân Lầu Năm Góc

Mười năm, hai mươi năm sau

Những vị tướng bốn sao, năm sao

Những nhà chiến lược tài ba

Đã viết bao nhiêu sách về các anh

Để thanh minh

Để làm bé đi

Chiến công của những người bình thường và bất tử

Anh Ba ơi

Cái đêm các anh đánh vào tòa Đại sứ Hoa Kỳ

Chúng tôi đang ở một vùng ven

Hồi hộp chờ tin

Từ cái “Quầng sáng bồn chồn thương nhớ ấy”

Chúng tôi chờ tin

Từ những sư đoàn chủ lực đang hành quân

Chúng tôi chờ tin

Từ những dòng sông âm thầm dân công ra phía trước

Họ đi về phía các anh

Về phía mùa xuân. Về phía Sài Gòn

Thành phố đau thương nhưng không bao giờ khuất phục.

 

Ôi cái năm sáu tám huyền thoại

Mở đầu bằng những lời thơ

“Nam Bắc thi đua đánh giặc Mỹ

Tiến lên, toàn thắng ắt về ta”

 

Vậy là đã ba mươi năm

Những ai còn nhớ…

Trước giờ xuất kích

Đã tan rồi mây đen

Cả đất trời ngập nắng

Đã xa rồi chiến tranh

Chia ly và bom đạn.

 

Con đường xanh lá me

Tay trong tay không nói

Họ đi như từng đi

Bao người yêu gặp lại.

 

Hạnh phúc đến bất ngờ

Dù đã nhìn thấy trước

Muốn thời gian đừng qua

Để được cười được khóc.

 

Muốn hỏi anh thật nhiều

Về những ngày xưa ấy

Muốn kể cho anh nghe

Cuộc đời em dầu dãi.

 

Sài Gòn ơi, Sài Gòn

Chứa vào đâu cho hết

Niềm vui này mênh mông

Như dòng sông chảy xiết.

 

Ôi mắt anh, miệng anh

Em nhìn hoài không chán

Những cơn sốt rét rừng

Những gừng cay, muối mặn.

 

Hàng me bỗng nhoà đi

Và kẻ thù xuất hiện

Trời ơi, bọn “Cọp đen”

Và cả bầy lính chiến.

 

Chúng lôi anh lên xe

Hàng lưỡi lê tua tủa

Em khóc và chạy theo

Giữa tiếng cười man rợ.

 

Em gọi anh, gọi anh

Phố hè không đáp lại

Đất sụp dưới chân em

Nhìn quanh toàn chó sói...

 

Chị mở mắt

Chưa tin mình vừa mơ một giấc mơ khủng khiếp

Giao thừa đến rồi sao

Mà pháo nổ liên hồi

Căn phòng nhỏ có gì như khác trước

Lố nhố bóng người và anh đó anh ơi!

 

Vậy là giặc không bắt được anh

Vậy là anh vẫn bay qua bót đồn, vùng trắng

Em đã chờ không phải chỉ đêm nay mà từ lâu lắm

Anh đã về thẳng từ trong giấc mơ.

 

Trong sắc áo rằn ri họ nhìn chị mỉm cười

Nụ cười của những đứa em, những người đồng đội

Hạnh phúc nào hơn được đón mùa xuân mới

Với Sài Gòn nơi ta gửi đời ta.

 

Nói gì với nhau, mỗi thôn ấp anh qua

Dòng sông đục ngầu mùa nước nổi

Đêm hành quân giữa vùng bom toạ độ

Luôn có em, như một nửa của mình.

 

Như ánh sáng phía chân trời vẫy gọi đêm đêm

Như hy vọng của những người ra trận

Anh yêu em, hạnh phúc và hy sinh ngọt ngào và cay đắng

Sống giữa kẻ thù hơn mọi chiến công.

 

Anh yêu em như nước sông luôn chảy một dòng

Biết xa nhau để có ngày gần lại

Cầm bàn tay, ôi những ngón búp măng thời con gái

Anh đã làm gì cho bớt những vết chai?

 

Ngày mai, em ơi ngày mai

Sẽ trả về cho chúng ta cuộc đời thường hằng mơ ước

Sẽ nổ trên đầu thù ngàn khối thuốc

Từ căn phố này bé nhỏ không tên

Và từ hàng me hò hẹn của chúng mình.

 

“Đây là Đài phát thanh Sài Gòn

Chương trình mừng xuân mới”

Không, không phải những Khánh Ly, Nhật Trường

Carol Kim thu hút mọi người mà là bản tin chiến sự

“Tình hình đột nhiên nghiêm trọng ở miền Trung

Bộ binh Việt cộng đánh vào thị xã Quy Nhơn

Và Nha Trang, Plây Ku, Kông Tum, Buôn Ma Thuột

Tổng hành dinh sư đoàn 1 bị tấn công và pháo kích

Thị xã Quảng Trị bị pháo kích

Sân bay Đà Nẵng bị pháo kích”

Như một trận pháo 130 ly rơi trên đầu địch

Ôi quả đắng này

“Nội các chiến tranh”

Của Nguyễn Văn Thiệu, Nguyễn Cao Kỳ

Sao có thể nuốt trôi!

Cả Sài Gòn bỗng tràn ngập tin vui

Sắp đánh to rồi, nghe “mình đã dàn quân phía Hóc Môn, Gò Vấp

Xe tăng T54 xuất hiện ở Lò Gò, Xa Mát

Bộ chỉ huy Miền ra mệnh lệnh cho toàn quân…”

 

Cả Sài Gòn hớn hở đổ ra đường

Để hỏi nhau, dù chẳng ai trả lời được cả

Để nhìn những chuyến quân xa tung bụi đường hối hả

Để nghe đất trời rộng mở cánh chim.

 

Miền Trung ơi, đất lửa kiên trinh

Mỗi hòn đá, gốc cây thấm máu và nước mắt

Làng xóm tan hoang chỉ còn mặt trời và cát

Vẫn mọc lên trên cát những anh hùng.

 

Miền Trung ơi hùng vĩ Trường Sơn

Như vầng trán cha ông quắc thước

Bom toạ độ có thể biến đường mòn thành vực

Nhưng làm sao ngăn nổi xe đi.

 

Miền Trung ơi, mãi mãi thầm thì

Tiếng sóng, lời yêu thương khắc khoải

Biển mênh mông và mênh mông lòng mẹ

Nuôi chúng con trong lửa và nhà tù.

 

Miền Trung ơi, xin chào những nụ hoa đầu

Của mùa xuân chói chang hy vọng

Kẻ thù như dẫm trên lửa bỏng

Có Sài Gòn chúng tôi bên các chị các anh.

 

Anh nhìn đồng đội đói ngủ, da mét xanh

Anh nhìn căn phòng thân yêu, ấm cúng

Chiếc bàn con, vẫn cánh hoa tím mỏng

Nơi anh sống những ngày hạnh phúc, lo âu.

 

Ôi nếu được nằm lăn ra đất, súng gối đầu

Nếu được nghe một lời ru tha thiết

Cách một gang tay bây giờ là địch

Bọn “Cọp đen”. Giá được phép bóp cò…

Thơ Giang Nam là một lăng kính sáng trong nhất vì ẩn chứa đằng sau mỗi tác phẩm là tư tưởng, nhịp sống và tầm vóc thời đại. Dẫu cuộc đời nhà thơ đã khép lại nhưng những cống hiến to lớn cho cách mạng, sự nghiệp văn chương của ông vẫn còn tỏa nắng rực rỡ trong lòng bao thế hệ người Việt.

Đừng quên theo dõi chuyên mục Sống đẹp của voh.com.vn để cập nhật liên tục những kiến thức mới nhất, hấp dẫn nhất.